Από την Οξεία στην Χρόνια Οσφυαλγία.
Σ. Νίκας, Ρευματολόγος, (snnikas@yahoo.gr)
Η οσφυαλγία είναι ένα πολύ συχνό σύμπτωμα. Υπολογίζεται ότι τα 2/3 του γενικού πληθυσμού θα έχουν κάποια στιγμή ένα επεισόδιο οσφυαλγίας ενώ σαν σύμπτωμα φαίνεται να αποτελεί τη 2η αιτία ιατρικής επίσκεψης, μετά τις λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού (1). H ετήσια επίπτωση μιας μέτριου βαθμού οσφυαλγίας (VAS> 4, με λειτουργική μείωση) σε υγιείς ενήλικες πλησιάζει το 10-15% (2). Η πιο συχνή μορφή της είναι η «μη ειδικού τύπου», ανευρίσκεται στο 85% των περιπτώσεων, δεν υπάρχει υποκείμενη παθολογία ή ιστική βλάβη και έχει αυτοϊώμενη πολλές φορές πορεία (3). Είναι χαρακτηριστικό στο νόσημα αυτό ότι η σχέση μεταξύ απεικονιστικών ευρημάτων και κλινικής εικόνας είναι φτωχή, δεδομένου ότι συχνά παρόμοιες ανατομικές βλάβες (κήλες ή εκφυλιστικές αλλοιώσεις) ανευρίσκονται και σε ασυμπτωματικά άτομα (4). Συνιστάται έτσι η απεικόνιση να διαφυλάσσεται για συγκεκριμένες καταστάσεις όπως σε νευρολογικά σημεία και συμπτώματα, συστηματικά συμπτώματα, αυξημένος κίνδυνος για νεοπλασία, λοίμωξη ή κατάγματα και επίμονος πόνος, που σε απουσία νευρολογικών σημείων & συμπτωμάτων διαρκεί 4-8 εβδομάδες (5)
Αν και οι περισσότεροι ασθενείς θα βελτιωθούν γρήγορα μετά από κάποιο επεισόδιο οσφυαλγίας υπολογίζεται ότι ένα ποσοστό 42% - 75% περιγράφει οσφυαλγία και μετά από 12 μήνες (6). Και ενώ οι περισσότεροι από μας πιστεύουν ότι για κάτι τέτοιο είναι υπεύθυνη η παρουσία χρόνιων ανατομικών βλαβών (πχ κήλες, σπονδυλολίσθηση, εκφυλιστικές αλλοιώσεις), η βιβλιογραφία έχει διαφορετική άποψη. Διάφορες ανασκοπήσεις έχουν δείξει ότι αίτια για χρονιότητα της οσφυαλγίας ή ανικανότητα είναι το ψυχολογικό στρες, μειωμένες δεξιότητες αντιμετώπισης (poor coping skills), ακόμη και μη εργασιακή ικανοποίηση (5,7). Φαίνεται έτσι ότι η χρόνια οσφυαλγία, η οποία αποτελεί και το πιο συχνό τύπο χρόνιου πόνου (8), είναι μάλλον ένα βιο-ψυχολογικό φαινόμενο, όπου ανατομικές βλάβες εμπλέκονται με ψυχολογικούς παράγοντες (9).
Τα δεδομένα αυτά έρχονται να ενισχυθούν από μια πολύ πρόσφατη δημοσίευση, η οποία αποτελεί συστηματική ανασκόπηση & μετανάλυση σε 19 συνολικά μελέτες. Και εδώ τα ευρήματα τονίζουν ότι άτομα με συμπτώματα κατάθλιψης βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη νέων επεισοδίων οσφυαλγίας (OR=1.59; 95%CI: 1.26-2.01), με τον κίνδυνο να είναι μεγαλύτερος σε ασθενείς με πιο σοβαρής μορφής κατάθλιψη (OR=2.51; 95%CI: 1.58-3.99 Vs OR=1.51; 95%CI: 0.89-2.56 για ήπιες μορφές). (10)
Έχω λοιπόν την αίσθηση ότι την επόμενη φορά που θα έρθουμε αντιμέτωποι με ασθενή με χρόνια οσφυαλγία, ίσως είναι προτιμότερο να αφήνουμε στην άκρη τις 3-4 MRI ΟΜΣΣ που έχει μαζί του και να εστιάσουμε στον ίδιο, στον χρόνιο πόνο και το ψυχολογικό υπόστρωμα που ίσως είναι κυρίως υπεύθυνο για μια τέτοια συμπτωματολογία. Άλλωστε, και οι συστάσεις για την αντιμετώπιση της χρόνιας οσφυαλγίας επικεντρώνονται όχι στην χορήγηση ΜΣΑΦ ή χειρουργικών επεμβάσεων αλλά στην χορήγηση αμινοτριπτυλίνης σε συνδυασμό με ένα εντατικό πρόγραμμα κινητοποίησης των ασθενών (5)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.Low Back Pain. Richard A. Deyo, M.D., M.P.H., and James N. Weinstein, D.O. N Engl J Med 2001; 344:363-370February 1,
2.Carragee E, Cohen S. Proceedings of the 19th Annual Meeting of the North American Spine Society, Chicago, October 26 30, 2004:216
3.WHO International Classification of Functioning, Disability and Health. www.who.int/classifications/icf/en/ accessed on December 23, 2012
4.Airaksinen O, Brox JI, Cedraschi C, et al. Chapter 4. European guidelines for the management of chronic nonspecific low back pain. Eur Spine J. 2006;15 (suppl 2):S192–S300
5.Clinical practice. Persistent low back pain. Carragee EJ N Engl J Med. 2005 May 5;352(18):1891-8
6.Hestbaek L, Leboeuf-Yde C, Manniche C. Low back pain: what is the long-term course? A review of studies of general patient populations. Eur Spine J. 2003;12:149–165
7.Low back pain. Golob AL, Wipf JE. Med Clin North Am. 2014 May;98(3):405-28
8.Morlion B. Curr Med Res Opin 2011;27(10):2067–8
9.Chronic low back pain: pharmacological, interventional and surgical strategies. Morlion B. Nat Rev Neurol. 2013 Aug;9(8):462-73
10.Symptoms of depression and risk of new episodes of low back pain. A systematic review and meta-analysis. Pinheiro MB, Ferreira ML, Refshauge K, Ordoñana JR, Machado GC, Prado LR1,5,2, Maher CG, Ferreira PH. Arthritis Care Res (Hoboken). 2015 May 18. doi: 10.1002/acr.22619. [Epub ahead of print]