Η ιστορία της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας.
Η άπατρις νόσος;
Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, Pευματολόγος
Διευθυντής Kέντρου Mυοσκελετικών Παθήσεων,
Γυναικολογικό Νοσοκομείο ΛΗΤΩ, Αθήνα
axikos@hotmail.com
Η γενική εντύπωση που επικρατεί, πολλά χρόνια τώρα, ανάμεσα στους ρευματολόγους και τους ασχολούμενους με τα νοσήματα του μυοσκελετικού συστήματος, είναι ότι η Ρευματοειδής Αρθρίτις αποτελεί μια «καινούργια» νόσο, που εμφανίστηκε τα τελευταία 250 χρόνια ως αποτελέσμα μιας ιογενούς λοίμωξης από κάποιο πρωτοεμφανιζόμενο τότε ιό πάνω σε άτομα με γενετική προδιάθεση. Πολλοί μάλιστα, για να ενισχύσουν τα επιχειρήματά τους, παραλληλίζουν την αυτόματη εμφάνιση του υποτιθέμενου ιού της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας με αυτήν του AIDS. Τελευταία μάλιστα κάποιοι, στηριζόμενοι στη μείωση του αριθμού των χειρουργικών επεμβάσεων για την αντιμετώπιση των αρθρικών παραμορφώσεων και οστικών βλαβών της νόσου, πιστεύουν ότι υπάρχει μια προοδευτική μείωση των περιστατικών και ότι έχει ξεκινήσει μια προοδευτική «αυτόματη» εξάλειψη της νόσου ή τουλάχιστον ότι οι νέες περιπτώσεις της Ρευματοειδούς αρθρίτιδας είναι πολύ πιο ήπιες από τις παλαιότερες.
Δυστυχώς, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Τα ευρήματα αρχαιολογικών ερευνών οδηγούν σε τελείως διαφορετικά συμπεράσματα.
Η απουσία της νόσου, πριν από το 1700 μΧ περίπου στην Ευρώπη, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή, επιβεβαιώθηκε από την απουσία αντίστοιχων οστικών αλλοιώσεων σε περισσότερους από 25.000 σκελετούς από τις παραπάνω περιοχές. Σε πολλούς από αυτούς, οι αλλοιώσεις οι οποίες διαπιστώθηκαν οφείλονταν σε πολυαρθρικές μορφές ουρικής αρθρίτιδας ή αγκυλωτικής σπονδυλαρθρίτιδας που είναι γνωστό ότι ενδημούν στις αντίστοιχες περιοχές από το 2.000 έως το 3.000 πΧ. μέχρι σήμερα.
Η μεγάλη ανατροπή στη ροή της ιστορίας της νόσου έγινε όταν στην περιοχή του Tennessee των ΗΠΑ βρέθηκαν σκελετοί ινδιάνων, που χρονολογήθηκαν πριν από το 4500 πΧ, και οι οποίοι παρουσίαζαν τυπικές οστικές αλλοιώσεις χρόνιας Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας. Στηριζόμενος στα ευρήματα αυτά, ο Rothschild διατύπωσε την άποψη ότι η Ρευματοειδής Αρθρίτις είναι μια νόσος που υπήρχε στον Νέο Κόσμο, από πολύ παλιά. Μετά την ανακάλυψη της Αμερικής από τον Κολόμβο (1400 μΧ) και τις μεγάλες ανταλλαγές πληθυσμών που ακολούθησαν, η νόσος μεταναστευσε στην Ευρώπη, όπου άρχισε να προσβάλλει προοδευτικά όλο και περισσότερους ανθρώπους ώσπου τελικά να απομονωθεί νοσολογικά και να περιγραφεί για πρώτη φορά το 1.800 μΧ από τον Augustin Jacob Landré-Beauvais. Αναφέρεται πάντως ότι μια περιγραφή νόσου που πιθανόν να αφορά Ρευματοειδή Αρθρίτιδα ανακαλύφθηκε και σε ένα ινδιάνικο κείμενο (Caraka Samhita) που χρονολογείται περίπου στο 123 μΧ. Ο αρχαίος συγγραφέας περιγράφει μια νόσο που προσβάλλει τις αρθρώσεις των χεριών και των ποδιών, μετά επεκτείνεται σε όλες τις αρθρώσεις και προκαλεί απώλεια της όρεξης και μερικές φορές πυρετό.
Η νόσος λοιπόν ξεκίνησε από την Αμερική, ήρθε στην Ευρώπη και αφού γιγαντώθηκε επέστρεψε στην Αμερική.
Τα παραπάνω δείχνουν ότι, για χιλιετίες, η νόσος υπήρχε μεν αλλά επειδή είχε περιοριστεί σε μια μικρή απομονωμένη περιοχή των ΗΠΑ και δεν είχε εμφανισθεί στον υπόλοιπο κόσμο. Εάν η νόσος είχε πρωτοεκδηλωθεί στην Ευρώπη τον 19ο αιώνα θα έπρεπε να οφείλεται σε κάποιον περιβαλλοντικό παράγοντα, ο οποίος δεν υπήρχε προηγούμενα. Σε αυτή την περίπτωση ένας καινούργιος ιός, μια μετάλλαξη, θα μπορούσε να ήταν το αίτιο.
Ο όρος Ρευματοειδής Αρθρίτις χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1922 και επισήμως ταυτίστηκε εννοιολογικά ως πολυαρθρική νόσος των αρθρώσεων. Η Αμερικανική και η Ευρωπαϊκή Ρευματολογική εταιρεία καθόρισαν τα διαγνωστικά και θεραπευτικά κριτήρια τα έτη 1958 και 1987.