Τι είναι η ψωριασική αρθρίτιδα.
Συνέντευξη του Ρευματολόγου Σπύρου Νίκα στο liberal.health.gr.
Συνέντευξη στη δημοσιογράφο Γιάννα Σουλάκη
Γιατρέ, τι εννοούμε με τον όρο ψωριασική αρθρίτιδα; Ποιους ασθενείς αφορά η νόσος;
Πρόκειται για χρόνια, αυτοάνοσης αρχής, φλεγμονώδη αρθρίτιδα, άγνωστης αιτιολογίας, που παρατηρείται σε άτομα με ψωρίαση. Ανήκει σε μια μεγάλη κατηγορία αρθρίτιδων που ονομάζονται οροαρνητικές σπονδυλοαρθρίτιδες, δεδομένου ότι μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά προσβολής.
Όπως σε όλες τις φλεγμονώδεις αρθρίτιδες, η προσβολή στις αρθρώσεις συνοδεύεται χαρακτηριστικά από πόνο, οίδημα και πρωινή επιδείνωση και δυσκαμψία.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πρόκειται για συστηματικό νόσημα, άρα, εκτός από το δέρμα και τις αρθρώσεις, μπορεί να προσβληθούν και άλλα όργανα, όπως ο οφθαλμός. Συχνά επίσης το νόσημα συνοδεύεται από μεταβολικό σύνδρομο, με αυξημένο βάρος και διαταραχές σακχάρου και λιπιδίων, ενώ, ως φλεγμονώδες νόσημα, αυξημένος είναι ο κίνδυνος για καρδιαγγειακή νόσο και οστεοπόρωση.
Δεν είναι πολύ συχνό νόσημα, αφού η συχνότητα του υπολογίζεται στην Ευρώπη ή στις ΗΠΑ από 0,02% - 0,42%.
Ο ακριβής αιτιολογικός μηχανισμός δεν είναι πλήρως γνωστός, ένα σημαντικό πάντως ποσοστό της τάξεως του 40% των ασθενών έχει κληρονομικό ιστορικό, κάτι που υπογραμμίζει τη σημασία της κληρονομικότητας. Δεν αρκεί όμως μόνο αυτό. Η βασική θεωρία περιλαμβάνει συνδυαστικό ρόλο κάποιας λοίμωξης ή στρες με διαταραχή της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος.
Πώς σχετίζεται η ψωριασική αρθρίτιδα με την ψωρίαση και την αρθρίτιδα; Σε τι ποσοστά κάποιος που εμφανίζει ψωρίαση θα νοσήσει κάποια στιγμή κι από ψωριασική αρθρίτιδα;
Στο μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων (85%), προηγείται η ψωρίαση και έπεται η φλεγμονή στις αρθρώσεις. Από τους ασθενείς με ψωρίαση, υπολογίζεται ότι το 15 - 30% θα αναπτύξει κάποια στιγμή αρθρίτιδα, κυρίως αυτοί με «κατά πλάκας» ψωρίαση (vulgaris). Υπάρχουν πάντως και περιπτώσεις όπου προηγείται η αρθρίτιδα και έπεται η ψωρίαση.
Επικρατεί η εντύπωση ότι είναι νόσος που πλήττει ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Ισχύει κάτι τέτοιο; Ποιοι ασθενείς κινδυνεύουν περισσότερο;
Κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Η νόσος προσβάλλει όλες τις ηλικίες, ακόμη και παιδιά, πιο συχνά όμως άτομα 30 - 50 ετών, χωρίς κάποια διάκριση σε άνδρες ή γυναίκες. Μόνο όταν υπάρχει προσβολή σπονδυλικής στήλης, η συχνότητα είναι μεγαλύτερη στους άνδρες, σε διπλάσια αναλογία. Το συναισθηματικό στρες φαίνεται να αποτελεί σημαντικό πυροδοτικό μηχανισμό για ανάπτυξη τόσο ψωριασικής αρθρίτιδας, όσο και απλά ψωρίασης, ενώ λοιμώξεις από στρεπτόκοκκο ή HIV και τραυματισμοί (ιδιαίτερα στα παιδία) φαίνεται να συμβάλουν στην ανάπτυξη ειδικά της ψωριασικής αρθρίτιδας.
Υπάρχουν πολλά είδη ψωριασικής αρθρίτιδας; Αν ναι, ποια είναι αυτά;
Υπάρχουν 5 τύποι ψωριασικής αρθρίτιδας:
1. ασύμμετρη ολιγοαρθρίτιδα, η οποία είναι συχνή (35%), με μη συμμετρικού τύπου προσβολή λίγων (<5) αρθρώσεων και συχνά παρουσία δακτυλίτιδας
2. προσβολή άπω μεσοφαλλαγικών αρθρώσεων (15%), με χαρακτηριστική φλεγμονή των ακρο-δακτύλων και συχνά βλάβη νυχιών
3. εικόνα σαν ρευματοειδή αρθρίτιδα, επίσης συχνή (25 - 50%), με φλεγμονή σε πολλές αρθρώσεις, με συμμετρική μορφή δεξιά και αριστερά στα άκρα
4. σπονδυλίτιδα, με προσβολή της σπονδυλική στήλης, συνήθως χαμηλά, στην οσφυϊκή περιοχή, με συνοδό τοπικά πρωινή δυσκαμψία
5. mutilans, η πιο σοβαρή αλλά ευτυχώς και η πιο σπάνια (5%), με καταστροφικό χαρακτήρα και συχνά γρήγορη ?νάπτυξη ανικανότητας. Δεν είναι πάντως λίγες οι φορές που 2 από τις 5 αυτές μορφές συνυπάρχουν στον ίδιο ασθενή
Ποια είναι τα συμπτώματα που μπορεί να οδηγήσουν κάποιον στον γιατρό; Υπάρχει πιθανότητα σύγχυσης των συμπτωμάτων με άλλη δερματική νόσο ή αρθροπάθεια;
Καταρχήν, άτομα με ψωρίαση θα πρέπει να γνωρίζουν ότι πιθανώς ο ένας στους τρεις θα αναπτύξει αρθρίτιδα. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένοι και με τα πρώτα ΥΠΟΠΤΑ συμπτώματα να ζητήσουν τη γνώμη ενός ρευματολόγου.
Τέτοια συμπτώματα είναι συνήθως:
• Επίμονες τενοντίτιδες ή αρθραλγίες (πόνοι) στις αρθρώσεις (δάκτυλα, καρποί, αγκώνες, γόνατα, αστράγαλοι), κυρίως όταν συνοδεύονται από οίδημα (πρήξιμο) και πρωινή επιδείνωση ή δυσκαμψία.
• Ενοχλήσεις επίσης στη μέση (οσφυαλγία), με χαρακτηριστική πρωινή δυσκαμψία αποτελεί πρώιμο σύμπτωμα προσβολής της σπονδυλικής στήλης.
• Συχνά άτομα με ψωρίαση παρουσιάζουν χρόνια οσφυαλγία, η οποία όμως αποδίδεται σε άλλα αίτια, όπως παρουσία κήλης και έτσι παραμένουν και καιρό αδιάγνωστοι.
Να τονισθεί ότι ειδικές ανοσολογικές εξετάσεις είναι ΠΑΝΤΑ αρνητικές, ενώ πιο γενικές εξετάσεις αίματος, όπως ΤΚΕ και CRP, μπορεί να είναι αρνητικές, κάτι που επίσης θα παραπλανήσει, κυρίως σε περιπτώσεις που η αρθρίτιδα δεν έχει έντονο κλινικό χαρακτήρα, π.χ. σε ήπιες μορφές.
Τέλος, υπάρχουν περιπτώσεις που η ψωρίαση δεν έχει εμφανισθεί ακόμα ή είναι άτυπη ή είναι σε ήπιο βαθμό ή σε σημεία του σώματος που ο ιατρός ή ασθενής δεν την έχει αντιληφθεί, περιπτώσεις δηλαδή που επίσης δυσκολεύουν ή καθυστερούν τη σωστή διάγνωση.
Υπάρχουν και ψυχολογικές επιπτώσεις στον ασθενή εξαιτίας της νόσου και πόσο σοβαρές μπορεί να είναι;
Τα τελευταία χρόνια η διεθνής θεραπευτική στρατηγική περιλαμβάνει το δόγμα: «γρήγορη διάγνωση - έγκαιρη και επιθετική θεραπεία». Υπό αυτές τις 2 συνθήκες, ο ασθενής θα διαγνωσθεί σύντομα και η άμεση εφαρμογή της θεραπευτικής παρέμβασης με στόχο της ΠΛΗΡΗ ύφεση εξασφαλίζει γρήγορη και αποτελεσματική μείωση των συμπτωμάτων. Άρα, ο ασθενής γρήγορα απαλλάσσεται των προβλημάτων του χωρίς περαιτέρω σωματική ή ψυχολογική επιβάρυνση.
Το ευχάριστο είναι ότι η ίδια φαρμακευτική αγωγή απαλείφει τους πόνους και εξαφανίζει συγχρόνως σε σημαντικό βαθμό και το εξάνθημα, λυτρώνοντας έτσι τον ασθενή και από τη δερματική ενόχληση. Από την άλλη, πρόκειται για χρόνιο νόσημα, που σημαίνει χρόνια θεραπεία, συχνή και τακτική παρακολούθηση (και με εργαστηριακές εξετάσεις), κάτι που ίσως κουράσει μερικούς ασθενείς, κυρίως αυτούς με μη-ικανοποιητική ανταπόκριση.
Υπάρχουν γενικά επιβαρυντικοί παράγοντες στην εμφάνιση και στην πορεία της νόσου;
Η έγκαιρη και επιθετική θεραπεία οδηγεί σε ικανοποιητικά αποτελέσματα, στις περισσότερες περιπτώσεις. Προβλήματα θα υπάρξουν με ασθενείς που αρνούνται φαρμακευτικής αγωγής, με ασθενείς όπου θα υπάρξουν παρενέργειες σε κάποια φάρμακα (αν και οι επιλογές μας σήμερα είναι ευτυχώς πολλές, και σε μεγάλο βαθμό αποτελεσματικές και ασφαλείς). Το στρες και οι λοιμώξεις (μερικές φορές ως αποτέλεσμα θεραπείας) αποτελούν συχνά παράγοντες έξαρσης νόσου. Ασθενείς με αυξημένο σωματικό βάρος φαίνεται να έχουν χειρότερη πρόγνωση και αυτό οφείλεται σε πολλούς και διάφορους λόγους (χρήση μεγαλύτερων δόσεων, ηπατική δυσλειτουργία, καρδιαγγειακός κίνδυνος).
Πόσο σοβαρή νόσος είναι η ψωριασική αρθρίτιδα. Μπορεί να είναι ακόμα και απειλητική για τη ζωή;
Απειλητική για τη ζωή, τουλάχιστον άμεσα, ευτυχώς δεν είναι. Ασθενείς όμως που ΔΕΝ θα αντιμετωπισθούν σωστά στην αρχή είναι δυνατόν να παρουσιάσουν στην πορεία ΜΟΝΙΜΕΣ οστικές βλάβες και αυτό θα δημιουργήσει κάποιου βαθμού ΜΟΝΙΜΗ αναπηρία. Κι αυτό είναι ΜΗ ΑΝΑΣΤΡΕΨΙΜΟ.
Ο χρόνιος πόνος επίσης αποτελεί ένα σοβαρά δυσάρεστο αίσθημα στους ασθενείς αυτούς, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια ψυχολογικά προβλήματα.
ΒΑΣΙΚΟ: Όσο και σοβαρή να είναι αρθρίτιδα, η σύγχρονη θεραπευτική, κυρίως στα αρχικά στάδια της νόσου, εξασφαλίζει σήμερα άμεσα, πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα.