Προγνωστικοί παράγοντες για τη θνησιμότητα μετά από ένα κάταγμα ισχίου.

Κων/νος Σαρόπουλος, Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Δ/ντής Η΄ Ορθοπαιδικής Κλινικής, Υπεύθυνος Κέντρου Οστεοπόρωσης Ερρίκος Ντυνάν (konsaropoulos@gmail.com)

Τα κατάγματα του ισχίου είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα υγείας με υψηλό ποσοστό μετεγχειρητικής θνησιμότητας.

Η πρόσφατη αυτή μετα-ανάλυση, που συμπεριέλαβε 33 μελέτες κοόρτης με 462.699 ασθενείς μέσω συστηματικής αναζήτησης στο Scopus και το PubMed, είχε ως στόχο να εντοπίσει παράγοντες κινδύνου που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε θνησιμότητα τις πρώτες 30 ημέρες και μέσα στο πρώτο έτος μετά από χειρουργική επέμβαση κατάγματος ισχίου.

Πράγματι, ταυτοποιήθηκαν 5 προγνωστικά στοιχεία υψηλής ποιότητας για τη θνησιμότητα μέσα στις πρώτες 30 ημέρες: Η ηλικία ανά χρονολογικό έτος, η βαθμολογία του συστήματος ταξινόμησης φυσικής κατάστασης της Αμερικανικής Εταιρείας Αναισθησιολόγων (ASA) ≥ 3, το αντρικό φύλο, η κατοίκηση σε ιδρύματα και ο μεταστατικός καρκίνος.

Σημειωτέον ότι το σύστημα ASA χρησιμοποιεί ως πρόβλεψη μια κλίμακα (Ι έως V) που βασίζεται στο ιατρικό ιστορικό, τη σοβαρότητα των γνωστών ιατρικών καταστάσεων και την τρέχουσα φυσική κατάσταση. Εάν δηλαδή οι ασθενείς μπορούν να ανεχθούν την αναισθησία και τις συνθήκες της χειρουργικής επέμβασης. Η βαθμολογία ΙΙΙ αφορά ασθενείς με σοβαρή συστηματική νόσο με σημαντικό λειτουργικό περιορισμό, όπως αλκοολισμό, νοσηρή παχυσαρκία, μη ρυθμιζόμενο διαβήτη και υπέρταση, ενεργό ηπατίτιδα, βηματοδότη, μέτρια μείωση του καρδιακού κλάσματος εξώθησης, αιμοκάθαρση, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο, στεφανιαία νόσο με στεντ, αποφρακτική υπνική άπνοια.

Εκτός από τους ανωτέρω 5 παράγοντες, εντοπίστηκαν επίσης 6 προγνωστικά στοιχεία μέτριας ποιότητας, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν επίσης σε θάνατο: η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, η άνοια, ο σακχαρώδης διαβήτης, η χαμηλή αιμοσφαιρίνη, η καρδιακή ανεπάρκεια και το ιστορικό οποιασδήποτε κακοήθειας.

Στην Ελλάδα σήμερα οι Ορθοπαιδικοί χειρουργοί, όπως και οι αναισθησιολόγοι, γνωρίζουν πολύ καλά πως το σημαντικότερο για αυτούς τους ασθενείς, οι οποίοι συνήθως είναι μεγάλης ηλικίας, είναι η γρήγορη αντιμετώπιση του κατάγματος και των συννοσηροτήτων. Γίνεται προσπάθεια για άμεση προεγχειρητική αξιολόγηση και διαχείριση του ασθενούς, έγκαιρη θεραπεία κατά προτίμηση 48 ώρες, σύντομη αναισθησία, ελάχιστη αποκόλληση των μαλακών μορίων, μικρότερη δυνατή αιμορραγία, ελαχιστοποίηση των οπιούχων  αναλγητικών και άμεση κινητοποίηση. Πολύ σημαντική άλλωστε είναι η υποστήριξη και η φροντίδα του ασθενή στο σπίτι, ώστε μέσω της μετεγχειρητικής αποκατάστασης να επιστρέψουν στην προ του κατάγματος φυσική τους κατάσταση, αλλά και τη φαρμακευτική πρόληψη ενός επόμενου κατάγματος με μέτρα πρόληψης των πτώσεων και αντιοστεοπορωτική θεραπεία.

Συμπέρασμα: Αυτή η ανασκόπηση εξέτασε προγνωστικούς παράγοντες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον εντοπισμό ασθενών που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο πρώιμης θνησιμότητας μετά από χειρουργική επέμβαση κατάγματος ισχίου, οι οποίοι είναι χρήσιμοι στη βελτιστοποίηση και την εξατομίκευση των στρατηγικών υγειονομικής περίθαλψης.

Πηγή: Michael Bui, Wieke S Nijmeijer, Johannes H Hegeman, Annemieke Witteveen, Catharina G M Groothuis-Oudshoorn. Systematic review and meta-analysis of preoperative predictors for early mortality following hip fracture surgery. Osteoporos Int . 2023. doi: 10.1007/s00198-023-06942-0.