Εισαγωγή στα Συμπληρώματα διατροφής.

Για να μάθουμε τι παίρνει 1 στους 2 Έλληνες για θεραπεία!

Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, Ρευματολόγος, (www.myoskeletiko.com).

Συμπληρώματα Διατροφής 

Εισαγωγή 

H Διαχρονική αντιμετώπιση ενός ασθενούς εδώ και αρκετές δεκάδες  αιώνων γίνεται με τέσσερα διαφορετικά είδη Θεραπευτικής προσέγγισης δηλαδή με την:

1. Κλασική Θεραπευτική Ιατρικήτην οποία εφαρμόζουμε εδώ και 1-2 αιώνες, και βασίζεται στα αποτελέσματα  εξουθενωτικών κλινικών και εργαστηριακών  μελετών των φαρμάκων και των μεθόδων θεραπείας που χρησιμοποιούνται.
2. Συμπληρωματική Ιατρική(Complementary Medicine) που είναι μια παραλλαγή της Κλασικής Ιατρικής που χρησιμοποιεί μεθόδους και φάρμακα διαφορετικά από αυτά της Κλασικής Ιατρικής με στόχο να συμπληρώνει και πρακτικά να ενισχύει το θεραπευτικό αποτέλεσμα, χωρίς όμως να αυξάνει τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως π.χ. η Φυσικοθεραπεία, ο βελονισμός, τα "ονομαζόμενα" συμπληρώματα διατροφής, οι διάφορες ψυχολογικές τακτικές κ.ά.
3. Εναλλακτική Ιατρική(Alternative Medicine), και
4. Παραδοσιακή Ιατρική (Traditional Medicine),

Οι δύο τελευταίες διαφέρουν από την Συμπληρωματική Ιατρική διότι όταν εφαρμόζονται αντικαθιστούν και δεν συμπληρώνουν, την Κλασική Ιατρική όπως π.χ. η Ομοιοθεραπεία, η Αγιουβέρδα, η Κινέζικη Ιατρική και άλλες (https://www.who.int/..complementary - integrative-medicine/Who Globa/ lRepo).

Ενδιαφέρον είναι ότι τόσο από τους γιατρούς όσο και από τους επίσημους κρατικούς φορείς για οικονομικούς (κρατική κάλυψη μέρος του κόστους ) αλλά και άλλους λόγους (ιατρική προσέγγιση με διαφορετική λογική), οι δύο τελευταίες ανάλογα με το κράτος  έχουν πολλαπλής μορφής σύνορα με την Συμπληρωματική θεραπεία και πολλές φορές ανακατεύονται, στα φάρμακα και στις μεθόδους τόσο πολύ, ώστε να είναι αδύνατον για κάποιον να τις διαχωρίσει. Ετσι προκύπτουν δύο άλλες κατηγορίες οι οποίες ονομάζονται από κάποιος αλλά και από μερικούς κρατικούς φορεί άλλοτε:  

α) CAM ή Complementary and alternative medicine και  άλλοτε 

β) Integrative medicine  (Ολοκληρωτική ή  Ολιστική Ιατρική). Στην τελευταία όλες οι παραπάνω κατηγορίες και οι τέσσερεις δηλαδή, αλληλοεπηρεάζονται και αλληλοκαλύπτονται, κατά περίπτωση.

Γιαυτό και μερικές φορές το κόστος της κάθε κατηγορίας όπως και το ποσοστό συμμετοχής του πληθυσμού σε αυτή, που θα αναφέρουμε παρακάτω, επηρεάζεται από αυτή την αλληλοκάλυψη και πολλές φορές διαφέρει από κράτος σε κράτος. 

Συμπληρωματική Ιατρική 

Ο όρος "συμπλήρωμα διατροφής" συμπεριλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών ουσιών τελείως διαφορετικής προέλευσης. Τα συμπληρώματα διατροφής κυκλοφορούν σε πολλαπλές φαρμακοτεχνικές μορφές και περιέχουν βιταμίνες, μέταλλα, φυτικές ή βοτανικές ουσίες, ιχθυέλαια, ουσίες σαν την γλυκοζαμίνη ή την χονδροϊτίνη, κρεατίνη, διάφορες φυτικές ορμόνες, απαραίτητα λιπαρά οξέα κ.ά.  Η οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για  τα συμπληρώματα διατροφής (2002/46/ΕΚ) προσδιορίζει  τα συμπληρώματα διατροφής σαν:

«... τρόφιμα που προορίζονται να συμπληρώσουν τη συνήθη διατροφή και τα οποία αποτελούν συμπυκνωμένες πηγές θρεπτικών ή άλλων ουσιών με θρεπτικές ή φυσιολογικές επιδράσεις, μόνες ή σε συνδυασμό. Διατίθενται στο εμπόριο σε δοσιμετρικές φαρμακοτεχνικές μορφές, όπως κάψουλες, παστίλιες, δισκία, χάπια αλλά και σαν φακελάκια σκόνης, φύσιγγες υγρών, χορήγηση σταγόνων σε φιάλες και άλλα σκευάσματα υγρών και κόνεων. Όλα αυτά  προορίζονται να λαμβάνονται σε μετρημένες μικρές ποσότητες. Τα συνήθως χρησιμοποιούμενα φυτικά  συμπληρώματα διατροφής περιλαμβάνουν πολλές ουσίες εχινάκεια, ginkgo biloba, ginseng, Υαλουρονικό  οξύ, κουρκουμά, εκχύλισμα πράσινου τσαγιού, βαλσαμόχορτο και βαλεριάνα και πολλά πάρα πολλά άλλα»

Στην Ελλάδα ο ΕΟΦ με μια αντίστοιχη εγκύκλιο που είναι πιο σαφής αλλά και αποποιείται πάσης ευθύνης για το περιεχόμενο των σκευασμάτων που περιέχουν τα συμπληρώματα διατροφής. Η εγκύκλιος μεταξύ άλλων τονίζει:

1. Τα συμπληρώματα διατροφής είναι βιομηχανικά προϊόντα. Αποτελούν συμπυκνωμένες πηγές θρεπτικών συστατικών ή άλλων ουσιών μεθρεπτικές ή φυσιολογικές επιδράσεις, διατιθέμενα σε δοσιμετρικές μορφές, με σκοπό τη συμπλήρωση της συνήθους δίαιτας. Δεν επιτρέπεται να έχουν ή να προβάλλουν προληπτικές ή θεραπευτικές ενδείξεις, που προσιδιάζουν μόνο σε φάρμακα.
2. Η ύπαρξη συστατικώνφυτικής προέλευσης ή βιταμινών ή άλλων ουσιών σε συμπλήρωμα διατροφής δεν το καθιστούν αυτοδικαίως «φυσικό και ακίνδυνο» προϊόν. Εάν το προϊόν περιέχει δραστική ουσία φυτικής προέλευσης δεν αποτελεί συμπλήρωμα διατροφής, αλλά φάρμακο, το οποίο δύναται να κυκλοφορήσει νόμιμα, μόνο κατόπιν άδειας κυκλοφορίας φαρμάκου.
3. Τα συμπληρώματα διατροφήςδεν υπόκεινται σε έγκριση, δηλαδή προηγούμενη αξιολόγηση και αδειοδότηση, αλλά σε γνωστοποίηση και κατασταλτικό έλεγχο. Οποιαδήποτε αναφορά εμφανίζει το προϊόν ως «εγκεκριμένο» από τον ΕΟΦ είναι μη νόμιμη και παραπλανητική. Αντίθετα, απαιτείται η αναγραφή, σε κάθε διαφήμιση, του αριθμού γνωστοποίησης στον ΕΟΦ (*Εγκύκλιος 55220-22/07/2009).

Η παραπάνω εγκύκλιος δεν διαφέρει ιδιαίτερα από τις αντίστοιχες εγκύκλιους άλλων Ευρωπαϊκών χωρών, των ΗΠΑ κ.λπ. Το γενικό συμπέρασμα είναι τα συμπληρώματα διατροφής δεν ελέγχονται πουθενά στον κόσμο, όπως τα φάρμακα, απλώς ανακοινώνεται η εισαγωγή τους στην αγορά και μπορούν να διαφημίζονται ελεύθερα από τα ΜΜΕ όπως και να καθορίζεται η τιμή τους από τις φαρμακευτικές εταιρείες σύμφωνα με τους νόμους της ελεύθερης αγοράς.

Μία παράμετρος στα φυτικά συμπληρώματα που μπερδεύει φαρμακοποιούς, γιατρούς και καταναλωτές, είναι το ευρύ φάσμα διαφορετικών όρων που χρησιμοποιούνται για αυτές τις ουσίες. Στην βιβλιογραφία αναφέρονται εναλλακτικά ως φυτικές τροφές, φυτικά εκχυλίσματα, βότανα κ.ά. χωρίς να προσδιορίζονται οι πραγματικές και ουσιαστικές διαφορές μεταξύ των παραπάνω διαφορετικών φαρμακοτεχνικών μορφών (DOI: 10.1039/C1FO10109A).