Μήπως η χρόνια χρήση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων καταστρέφει τις αρθρώσεις;;
Μία πρόσφατη (11/2022) μελέτη η οποία ανακοινώθηκε στο συνέδριο της Radiological Society of North America (RSNA), (Copies of RSNA 2022 news releases and electronic images will be available online at RSNA.org/press22) επανέφερε ένα θέμα γνωστό από 40ετίας, το οποίο από τότε μέχρι και σήμερα, δεν έχει ερμηνευτεί παθοφυσιολογικά παρόλο που είναι γνωστό και αποδεδειγμένο κλινικά.
Η οστεοαρθρίτιδα των ισχίων, των γονάτων και αλλού, είναι μία χρόνια νόσος η οποία εξελίσσεται με εξάρσεις και υφέσεις. Στις εξάρσεις χορηγούμε σχεδόν πάντα αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) σε άλλοτε άλλη δοσολογία και για άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα, το οποίο κυμαίνεται από 1 μήνα μέχρι κάποιους μήνες, ανάλογα την περίπτωση. Η κρίση συνήθως υφίεται αλλά ή εμείς ή οι ασθενείς από μόνοι τους συνεχίζουν τα φάρμακα τα οποία τα χρησιμοποιούν πλέον σαν απλά αναλγητικά για αδιευκρίνιστο χρονικό διάστημα. Η ελεύθερη λήψη τους, τα τελευταία χρόνια, ακόμη και από τα σούπερ μάρκετ, έχουν κάνει την διαδικασία αυτή αρκετά εύκολη και ανεξέλεγκτη. Το αρχικό ερώτημα των ασχολούμενων με το θέμα ήταν: Είναι δυνατόν τόσο ισχυρά φάρμακα που κατορθώνουν και αναστέλλουν μια τόσο έντονη φυσιολογική αντίδραση όπως είναι η έξαρσης της φλεγμονής, να μην επιδρούν αρνητικά και σε άλλες φυσιολογικές αντιδράσεις, όπως π.χ. στην ανάπλαση των στοιχείων της άρθρωσης η οποία ακολουθεί κάθε φλεγμονώδη αρθρίτιδα;;;. Μια λογική απάντηση, πριν 30 περίπου χρόνια, δεν δόθηκε παρά το λογικό ερώτημα.
Πριν μια 10ετία ανακαλύφθηκε ένα καινούργιο μονοκλωνικό αντίσωμα το Tanesumab, το οποίο κατώρθωνε να σταματά τον πόνο της αρθρίτιδας, εάν χορηγείται σε χρόνια φάση. Αρχικά χορηγήθηκε σε οστεοαρθρίτιδα του γόνατος ή των ισχίων μαζί με ΜΣΑΦ. Το αναλγητικό αποτέλεσμα ήταν πολύ καλό, αλλά ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών παρουσίαζε μία σοβαρή επιδείνωση της οστεοαρθρίτιδας και οι ασθενείς κατέληγαν στο χειρουργείο πολύ συντομότερα από τους άλλους που δεν έπαιρναν το φάρμακο. Στην αρχή ενοχοποιήθηκαν τα συνοδά ΜΣΑΦ, στην συνέχεια όμως το ίδιο φαινόμενο παρουσιαζόνταν και όταν οι ασθενείς δεν έπαιρναν συγχρόνως ΜΣΑΦ. Γι αυτό τον λόγο η FDA ανέστειλε την κυκλοφορία του φαρμάκου και ζήτησε καινούργιες μελέτες. Η συζήτηση που ακολούθησε έδωσε δύο πιθανές απαντήσεις: 1) Η καταστροφή της άρθρωσης επιταχύνετε λόγω της έντονης αναλγησίας που προκαλούσε το φάρμακο η οποία οδηγούσε σε υπερχρήση της άρθρωσης και 2) Πιθανή βλάβη της αναγεννητικής ικανότητας των στοιχείων της άρθρωσης από το φάρμακο. Στοιχεία για την δεύτερη ερμηνεία δεν βρέθηκαν και θεωρήθηκε τότε ότι η πρώτη απάντηση είναι η πιθανότερη.
Η καινούργια μελέτη που ανακοινώθηκε πρόσφατα επιβεβαιώνει τις παλαιότερες. Οι ερευνητές σε μια τυχαιοποιημένη μελέτη με μαγνητικές τομογραφίες σε οστεοαρθρίτιδα γόνατος σε 277 ασθενείς για 4 χρόνια διαπίστωσαν ότι όσοι λάμβαναν ΜΣΑΦ χρονίως παρουσίαζαν καταστροφική αρθρίτιδα στα οστεοαρθριτικά γόνατα πολύ γρηγορότερα και πολύ πιο σοβαρή από τους μάρτυρες. Μια ερμηνεία για το φαινόμενο πάλι δεν δόθηκε.
Πιστεύω ότι η πιο πιθανή και λογική ερμηνεία είναι αυτή της υπέρχρησης της άρθρωσης του γόνατος ή άλλης. Οι ασθενείς δεν πονούν με τα ΜΣΑΦ άρα χρησιμοποιούν πολύ περισσότερο την βλαμμένη άρθρωση και δεν ακολουθούν παράλληλα και τις οδηγίες των γιατρών τους όπως π.χ. κατάλληλη φυσικοθεραπεία, δίαιτα για την παχυσαρκία εάν υπάρχει κ.ά. Η εύκολη προμήθεια των ΜΣΑΦ από τα σούπερ μάρκετ διευκολύνει την κατάσταση γιατί παρακάμπτει την επαφή με τον γιατρό τους.
Μετά από αυτά μπορεί να καταλήξει κάποιος σε τρία βασικά συμπεράσματα: 1) Ο πόνος είτε οξύς είναι είτε χρόνιος, είναι προστατευτικό σύμπτωμα και πρέπει να αντιμετωπίζεται με κάποιο κατάλληλο, ίσως και μερικές φορές πολύπλοκο τρόπο και 2) Οι ρυθμιστικές αρχές FDA και EMA, εδώ και 20 χρόνια, φωνάζουν ότι τα ΜΣΑΦ δεν πρέπει να χορηγούνται για περισσότερο από 1 μήνα διότι έχουν σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες από το γαστρεντερικό και το καρδιαγγειακό σύστημα. Από την άλλη πλευρά, η υποκρισία περισσεύει, διότι επέτρεψαν να χορηγούνται ελεύθερα, χωρίς κανέναν έλεγχο, από παντού και 3) Ο ασθενής όταν πονά δεν ακούει τις συμβουλές κανενός. Οταν έχει ελεύθερη πρόσβαση σε κάποιο αναλγητικό φάρμακο, θα το πάρει ο κόσμος να χαλάσει. Δυστυχώς όμως γι αυτόν ο κόσμος δεν πρόκειται να χαλάσει περισσότερο αλλά οι αρθρώσεις του σίγουρα θα καταστραφούν ταχύτερα.
