Αντιμετώπιση των συνηθέστερων παθήσεων του γόνατος.

Κων/νος Σαρόπουλος, Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Δ/ντής Η΄ Ορθοπαιδικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν (konsaropoulos@gmail.com)

Περίπου το 5% όλων των επισκέψεων πρωτοβάθμιας φροντίδας σε ενήλικες σχετίζεται με πόνο στο γόνατο. Τα πιο συχνά αίτια αφορούν την οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ), τον επιγονατιδομηριαίο πόνο και τις ρήξεις του μηνίσκου.

Η ΟΑ του γόνατος, που επηρεάζει περίπου 654 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, είναι η πιο πιθανή διάγνωση πόνου στο γόνατο σε ασθενείς ηλικίας 45 ετών και άνω που παρουσιάζουν πόνο στην άρθρωση που σχετίζεται με τη δραστηριότητα, χωρίς ή λιγότερο από 30 λεπτά πρωινής δυσκαμψίας (ευαισθησία 95%, 69% ειδικότητα).

Ο επιγονατιδομηριαίος πόνος συνήθως επηρεάζει άτομα ηλικίας κάτω των 40 ετών που είναι σωματικά δραστήρια και έχει επιπολασμό σε όλη τη ζωή περίπου 25%. Η παρουσία πόνου στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος μετά από βαθύ κάθισμα (squat) είναι σχεδόν χαρακτηριστική του επιγονατιδομηριαίου πόνου (91% ευαισθησία και 50% ειδικότητα).

Οι ρήξεις του μηνίσκου επηρεάζουν περίπου το 12% του ενήλικου πληθυσμού και μπορεί να εμφανιστούν μετά από τραυματισμό (π.χ. στροφική κάκωση) σε άτομα ηλικίας κάτω των 40 ετών. Ωστόσο υπάρχουν και οι εκφυλιστικές ρήξεις, οι οποίες συμβαίνουν σε άτομα μεγαλύτερα των 40 ετών συνήθως κατά τις καθημερινές δραστηριότητες.

Στη διάγνωση της μηνισκικής ρήξης είναι χρήσιμο το τεστ McMurray, που εκτελείται με το γόνατο σε κάμψη και στροφή, αντίθετη του εξεταζόμενου μηνίσκου, και στη συνέχεια έκταση (ευαισθησία 61% και ειδικότητα 84%). Επίσης χρήσιμη είναι η τοπική ευαισθησία κατά την ψηλάφηση (83% ευαισθησία και 83% ειδικότητα), όπως και τοThessaly test (ευαισθησία 64% και ειδικότητα 53%) .

Η ακτινογραφία δεν συνιστάται σε όλους τους ασθενείς με πιθανή ΟΑ του γόνατος.

Η αντιμετώπιση πρώτης γραμμής της ΟΑ περιλαμβάνει ασκήσεις, έλεγχο σωματικού βάρους, εκπαίδευση για τον περιορισμό των καταπονήσεων και προγράμματα αυτοδιαχείρισης του άλγους.

Για χειρουργική αντικατάσταση της άρθρωσης του γόνατος παραπέμπονται οι ασθενείς με ΟΑ τελικού σταδίου, δηλαδή εκείνοι που έχουν ελάχιστο μεσάρθριο διάστημα και ο πόνος επιμένει παρά την συντηρητική θεραπεία.

Για τον πόνο της επιγονατίδας, συνιστώνται ασκήσεις ενδυνάμωσης ισχίου και γόνατος σε συνδυασμό με ορθώσεις ποδιών και τοποθέτηση επιγονατιδικής ταινίας κινησιοπερίδεσης (taping).

Οι περισσότερες ρήξεις του μηνίσκου βελτιώνονται με συντηρητική αντιμετώπιση (φυσικοθεραπεία και ασκήσεις για 4-6 εβδομάδες), ενώ οι σοβαρές τραυματικές ρήξεις που αφορούν παρεκτοπισμένο μηνισκικό υλικό, π.χ. δίκην λαβής κάδου, συνήθως απαιτούν χειρουργική επέμβαση.

Οι εκφυλιστικές ρήξεις του μηνίσκου αντιμετωπίζονται με φυσικοθεραπεία και άσκηση. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα προτείνεται η αποφυγή της επέμβασης καθώς δεν έχει φανεί διαφορά μακροχρόνια μεταξύ συντηρητικής ή χειρουργικής θεραπείας. Στο συγκεκριμένο μάλιστα άρθρο οι συγγραφείς δεν συνιστούν τη χειρουργική επέμβαση ούτε όταν υπάρχει μηχανική συμπτωματολογία, δηλαδή κλείδωμα του γόνατος.

Συμπέρασμα: Η ΟΑ του γόνατος, ο επιγονατιδομηριαίος πόνος και οι ρήξεις μηνίσκου είναι τα πιο συχνά αίτια γοναλγίας, μπορούν να διαγνωστούν κλινικά και μπορεί να συσχετιστούν με σημαντική αναπηρία. Η θεραπεία πρώτης γραμμής είναι η συντηρητική αντιμετώπιση, με έμφαση στην άσκηση, την εκπαίδευση και την αυτοδιαχείριση.

Πηγή: Vicky Duong, Win Min Oo, Changhai Ding, et al. Treatment of Knee Pain. A Review. JAMA. 2023;330(16):1568-1580. doi:10.1001/jama.2023.19675