Κατευθυντήριες οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την χρόνια οσφυαλγία.

Κων/νος Σαρόπουλος. Χειρουργός Ορθοπαιδικός,

Δ/ντής Η΄  Ορθοπαιδικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν (konsaropoulos@gmail.com).

Ο πόνος στη μέση είναι η κύρια αιτία αναπηρίας παγκοσμίως. Το 2020, περίπου 1 στα 13 άτομα, που ισοδυναμεί με 619 εκατομμύρια άτομα, παρουσίασε οσφυαλγία, αύξηση 60% από το 1990. Τα επεισόδια οσφυαλγίας αναμένεται να αυξηθούν σε περίπου 843 εκατομμύρια έως το 2050, με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη να αναμένεται στην Αφρική και την Ασία, όπου οι πληθυσμοί αυξάνονται και οι άνθρωποι ζουν περισσότερο.

Οι προσωπικές και κοινοτικές επιπτώσεις και το κόστος που σχετίζεται με την οσφυαλγία είναι ιδιαίτερα υψηλά για τα άτομα που εμφανίζουν επίμονα συμπτώματα. Η χρόνια πρωτοπαθής οσφυαλγία (μη ειδική οσφυαλγία*), που αναφέρεται σε πόνο που διαρκεί περισσότερο από 3 μήνες και δεν οφείλεται σε υποκείμενη νόσο ή άλλη πάθηση - ευθύνεται για τη συντριπτική πλειονότητα της παρουσίας χρόνιας οσφυαλγίας στην πρωτοβάθμια περίθαλψη, που συνήθως εκτιμάται ότι αντιπροσωπεύει τουλάχιστον το 90% των περιπτώσεων.

Για αυτούς τους λόγους, ο ΠΟΥ δημοσιεύει τις πρώτες κατευθυντήριες οδηγίες του για τη διαχείριση της χρόνιας οσφυαλγίας σε χώρους πρωτοβάθμιας και κοινοτικής φροντίδας.

Οι βασικές οδηγίες περιλαμβάνουν:

-    εκπαιδευτικά προγράμματα που υποστηρίζουν τη γνώση και τις στρατηγικές αυτοδιαχείρισης, όπως πχ εργονομική συμπεριφορά, υγιεινοδιαιτητικές συνθήκες διαβίωσης, διατήρηση κοινωνικής ζωής.

-    προγράμματα άσκησης.

-    ορισμένες ειδικές τεχνικές φυσικοθεραπείας, όπως η χειροπρακτική (manipulative therapy) της σπονδυλικής στήλης και το μασάζ.

-    ψυχολογική υποστήριξη, όπως η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία.

-    φάρμακα, όπως τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και τα απλά παυσίπονα.

Η αντιμετώπιση των ασθενών με χρόνια οσφυαλγία θα πρέπει να είναι ολιστική, προσωποκεντρική, δίκαιη, μη στιγματική, χωρίς διακρίσεις, ολοκληρωμένη και συντονισμένη. Η εξατομικευμένη θεραπεία θα πρέπει να προσαρμόζεται ώστε να αντιμετωπίζεται ο συνδυασμός παραγόντων που μπορεί να επηρεάζουν τη χρόνια οσφυαλγία όπως φυσικών, ψυχολογικών και κοινωνικών.

Ο ΠΟΥ επίσης συμβουλεύει να μην χρησιμοποιούνται:

-    Ζώνες οσφύος και κηδεμόνες.

-    ορισμένες φυσικές θεραπείες, όπως η έλξη.

-    ορισμένα φάρμακα, όπως τα οπιοειδή αναλγητικά, τα οποία μπορεί να σχετίζονται με υπερβολική δόση και εξάρτηση.

Ο ΠΟΥ επίσης υπενθυμίζει ότι η χρόνια οσφυαλγία επηρεάζει την ποιότητα ζωής και σχετίζεται με συννοσηρότητες και μεγαλύτερη πιθανότητα θνησιμότητας. Επισημαίνει μάλιστα πως για τα άτομα που βιώνουν επίμονο πόνο, η ικανότητά τους να συμμετέχουν σε οικογενειακές, κοινωνικές και εργασιακές δραστηριότητες συχνά μειώνεται, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική τους υγεία και να επιφέρει σημαντικό κόστος σε οικογένειες, κοινότητες και συστήματα υγείας. 

* Ως μη ειδική οσφυαλγία χαρακτηρίζεται ο πόνος στη μέση που δεν οφείλεται σε συγκεκριμένο λόγο όπως σπονδυλολίσθηση, δισκοκήλη, σπονδυλική στένωση, οστεοπορωτικό κάταγμα, αυτοάνοση σπονδυλαθρίτιδα, όγκο και άλλα υποκείμενα νοσήματα που πράγματι μπορεί να προκαλούν τον πόνο και να χαρακτηρίζουν την οσφυαλγία ως ειδική. 

Πηγή: https://www.who.int/news/item/07-12-2023-who-releases-guidelines-on-chronic-low-back-pain

https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/low-back-pain