Ο Elon Μusk και η Οστεοπόρωση.
Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, Ρευματολόγος, (www.myoskeletiko.com).
Ηταν γνωστό από την εποχή από την οποία άρχισαν οι προσπάθειες για την κατάκτηση του διαστήματος ότι η παραμονή ενός ανθρώπου σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας επηρεάζει πολύ την οστική πυκνότητα του και είχε μάλιστα υπολογισθεί ότι κάθε μήνας στο διάστημα την μειώνει κατά 1-2% (https://www.asc-csa.gc.ca/eng/astronauts/space-medicine/bones.asp).
Η απώλεια του οστού η οποία έχει διαπιστωθεί στους αστροναύτες οφείλεται αφενός στην απώλεια της εφαρμογής του πιεζοηλεκτρικού φαινομένου, δηλαδή στην απώλεια των παραγόμενων ηλεκτρικών εκκενώσεων από την συμπίεση των κρυστάλλων του υδροξυαπατίτη του οστού σε κάθε βήμα μας από το βάρος του σώματος, οι οποίες και διεγείρουν προς παραγωγή οστού τα οστεοκύτταρα και τους οστεοβλάστες και αφετέρου από ένα παθοφυσιολογικό παράδοξο το οποίο ακόμη δεν έχει εξηγηθεί και είναι η αυτόματη αύξηση της οστεόλυσης από τους οστεοκλάστες. Επομένως σε συνθήκες μη βαρύτητας, αρχικά αυξάνεται η οστεόλυση και στην συνέχεια σταματά η οστεοπαραγωγή, το ασβέστιο απομακρύνεται, σε μεγάλες ποσότητες, από τα οστά και αποβάλλεται σε μεγάλα ποσά από τα νεφρά. Με αυτό τον τρόπο πλην της απώλειας οστικής μάζας έχουμε και την παραγωγή λίθων στα νεφρά (νεφρολιθίαση), ιδιαίτερα εάν η παραμονή στο διάστημα διαρκέσει μεγάλο χρονικό διάστημα, όπως π.χ. ήδη γίνεται ήδη στον Διαστημικό Σταθμό της Γης (ISS). Το πρόβλημα στα οστά συνοδεύεται από μυϊκή αδυναμία των μυών των κνημών, της λεκάνης και της σπονδυλικής στήλης. Απαιτείται διάστημα 3-4 ετών και περισσότερο μέχρι τα οστά να μπορέσουν να επανέλθουν στην προηγούμενη κατάσταση τους αλλά και τότε μόνο σε ποσοστό περίπου 50% (Smith S., et al. 2009, doi: 10.1152/japplphysiol.91134.2008).
Εχουν εφαρμοσθεί πολλοί τρόποι έτσι ώστε η μικροβαρύτητα στο οποιοδήποτε διαστημόπλοιο να αντικαθιστά την βαρύτητα της Γης αλλά κανένας δεν το έχει πετύχει μέχρι σήμερα. Η κλασική αντιμετώπιση συνδυάζει ειδικές γυμναστικές ασκήσεις τις οποίες οι αστροναύτες είναι υποχρεωμένοι να κάνουν επί 2,5 ώρες 6 μέρες την εβδομάδα και η ταυτόχρονη χορήγηση διφωσφονικών (Αλενδρονάτης).
Το περίεργο είναι ότι ελάχιστη από την απολεσθείσα οστική μάζα μπορεί να αναπληρωθεί στην Γη με φυσικοθεραπεία ή άλλες θεραπείες και ένας αστροναύτης οποίος έχει γυρίσει στην Γη στο υπόλοιπο της ζωής του θα είναι οστεοπενικός (Gabel, L., et al. 2022, https://doi.org/10.1038/s41598-022-13461-1) Εάν μάλιστα πάθει κάποιο κάταγμα τότε και ο χρόνος αποθεραπείας του, πάλι για άγνωστους λόγους, επιμηκύνεται σημαντικά.
Ενα ταξίδι με επιστροφή στον Αρη σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα θα διαρκέσει περίπου 3 χρόνια. Δηλαδή ένας αστροναύτης θα χάσει από 36 έως 72% της οστικής του μάζας η οποία απ ότι φαίνεται μπορεί να αναπληρωθεί στην καλύτερη περίπτωση μόνο σε ποσοστό 50% και αυτό μετά από πολλά χρόνια. Λέγεται ότι η οστική του μάζα ενός ατόμου 30-40 ετών το οποίο θα ταξιδέψει στον Αρη, κατά την επιστροφή του, θα είναι παρόμοια με αυτήν ενός ατόμου 100 περίπου ετών (http://www.spaceref.com/news/viewpr.html?pid=19543).
Επομένως ο Elon Musk μπορεί να διαφημίζει ότι τα υπέροχα διαστημόπλοια του θα πάνε στον Αρη το 2029, αλλά εάν δεν βρεθεί κάποιος τρόπος να προστατευθεί ο σκελετός των αστροναυτών, οι άνθρωποι αυτοί θα γυρίσουν στην Γη γεμάτοι ενδιαφέρουσες εντυπώσεις αλλά πολυκαταγματίες και παράλυτοι (https://www.asc-csa.gc.ca/eng/astronauts/space-medicine/bones.asp).
Αλλά δεν πρέπει να απογοητευόμαστε, η Ιστορία της ανθρωπότητας μας διδάσκει ότι τα δύσκολα επιτεύγματα για να γίνουν χρειάζονται πολύ χρόνο, τα αδύνατα απλώς χρειάζονται περισσότερο!