Εχει το Μαγνήσιο πραγματικό παυσίπονο αποτέλεσμα ή είναι ένας ακόμη ιατρικός μύθος;

Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, Ρευματολόγος, (www.myoskeletiko.com).

Στην καθημερινή μας κλινική πρακτική παρατηρούμε ότι κάποιες ειδικότητες όπως π.χ. οι αναισθησιολόγοι χορηγούν μαγνήσιο μετά από μια χειρουργική ορθοπεδική επέμβαση για να ισχυροποιήσει το παυσίπονο αποτέλεσμα των υπολοίπων αναλγητικών φαρμάκων τα οποία συνήθως προτείνουν, δηλαδή οπιοειδή ή οπιούχα. Παράλληλα στην βιβλιογραφία συναντούμε αρκετές μελέτες οι οποίες πραγματεύονται τις αναλγητικές ιδιότητες του μαγνησίου σε πλήθος διαφορετικών παθήσεων με έντονο νευροπαθητικό πόνο, όπως π.χ. την διαβητική νευροπάθεια, την μεθερπητική νευραλγία κ.ά. Εάν δεχτούμε ότι όλα αυτά τα στοιχεία περιέχουν ψήγματα αλήθειας, θα πρέπει κάποιος να μας εξηγήσει πώς αυτό το μεταλλικό ιόν έχει παυσίπονο αποτέλεσμα.

Δυστυχώς η παθοφυσιολογική ερμηνεία του αναλγητικού αποτελέσματος του μαγνησίου αναφέρεται σε πολύ σπάνια άρθρα της διεθνούς βιβλιογραφίας και θα πρέπει κάποιος να συνθέσει υπομονετικά τις διάσπαρτες πληροφορίες για να μπορέσει να καταλάβει πως δρα το μαγνήσιο στον πόνο. Ας προσπαθήσουμε να κάνουμε αυτή την σύνθεση.

Καταρχήν χρειάζονται τρεις βασικές γνώσεις σχετικά με το μαγνήσιο: 1) Είναι γνωστό και τεκμηριωμένο ότι στην κυτταρική μεμβράνη των περισσοτέρων κυττάρων ευρίσκονται πολλές αντλίες Να/Κ. Ο ρόλος αυτών των αντλιών είναι να βγάζουν το νάτριο από το εσωτερικό του κυττάρου και να βάζουν το κάλιο μέσα σ’αυτό. Επειδή περισσότερα νάτρια εξέρχονται από τα κάλια που εισέρχονται, το εσωτερικό των κυττάρων έχει μονίμως αρνητική ηλεκτρική φόρτιση και το εξωτερικό θετική. Η θετική φόρτιση του εξωτερικού περιβάλλοντος γίνεται ακόμη πιο έντονη από την παρουσία πολλών θετικών ιόντων ασβεστίου. Οι αντλίες αυτές δουλεύουν συνεχώς με την ενέργεια που τους παρέχει η τριφωσφορική αδενοσίνη. Η τελευταία όμως είναι αδύνατον να δουλέψει χωρίς μαγνήσιο εδώ και 2-3 δισεκατομμύρια χρόνια. Αρα χωρίς μαγνήσιο τα κύτταρα μας είναι αδύνατον να επιτελέσουν σωστά οποιαδήποτε φυσιολογική λειτουργία. 2) Εχει αποδειχθεί ότι η είσοδος των θετικών ιόντων νατρίου και ασβεστίου μέσα στα κύτταρα τα διεγείρει. Ο μη έλεγχος της αντλίας Να/Κ που προαναφέραμε, έχει σαν αποτέλεσμα την μεγαλύτερη είσοδο νατρίου και ασβεστίου ενδοκυτταρικά και την διέγερση των κυττάρων. Το μαγνήσιο ελέγχει την αντλία επομένως η πρώτη εκδήλωση της υπομαγνησιαιμίας είναι η διέγερση των κυττάρων είτε αυτά είναι μυϊκά είτε νευρικά. Διέγερση των νευρικών κυττάρων ιδιαίτερα αυτών που συμμετέχουν στην διεργασία του πόνου και υπάρχουν στις συνάψεις σημαίνει πόνος! 3) Οι συνάψεις των νευρικών κυττάρων της σωματοαισθητικής οδού του πόνου στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, φέρουν στην κυτταρική μεμβράνη του προσυναπτικού τμήματος τους μία αντλία ασβεστίου, οποία είναι ηλεκτροευαίσθητη και όταν ανοίγει μπαίνει ασβέστιο στο προσυναπτικό τμήμα. Ετσι ελευθερώνονται οι νευροδιεγερτικές αλγοπαραγωγικές ουσίες με το γλουταμικό οξύ να αποτελεί την ισχυρότερη εξ αυτών. Ο αποκλεισμός της αντλίας ασβεστίου από την πρεγκαμπαλίνη και τα οποιούχα/οπιοειδή αναστέλλει την παραγωγή νευροδιεγερτικών ουσιών, άρα καταστέλλει τον πόνο και αυτός είναι από τους μηχανισμούς αναλγητικής δράσης τους. Το μαγνήσιο ελέγχει την αντλία ασβεστίου. Σε καταστάσεις υπομαγνησιαιμίας ο έλεγχος χάνεται και περισσότερο ασβέστιο εισέρχεται στο προσυναπτικό τμήμα με αποτέλεσμα την αύξηση των νευροδιεγερτών, ιδιαίτερα του γλουταμικού οξέος, άρα αυξάνεται ο πόνος.

Με αυτές τις τρεις βασικές γνώσεις μπορεί κάποιος να καταλάβει εύκολα γιατί σε περιπτώσεις υπομαγνησιαιμίας έχουμε υπεραλγησία και πως εάν την διορθώσουμε ο πόνος μειώνεται.

Υπάρχει όμως και ένας δεύτερος μηχανισμός αύξησης του πόνου ο οποίος εγκαθίσταται όταν το πρόβλημα είναι χρόνιο. Ο νευροδιεγέρτης γλουταμικό οξύ για να δράσει στο μετασυναπτικό τμήμα της σύναψης διεγείρει τους υποδοχείς του NMDA (N-methyl aspartame). Η συνεχής και χρόνια διέγερση τους από το γλουταμικό οξύ τους τροποποιεί μοριακά και τελικά μεταβάλλονται σε ευρείες διόδους θετικών ιόντων για το μετασυναπτικό τμήμα της νευρικής σύναψης. Η συνεχής αύξησης τω ιόντων νατρίου και ασβεστίου στο εσωτερικό του νευρικού κύτταρου του μετασυναπτικού τμήματος το διεγείρει και ενισχύει τον πόνο. Το μαγνήσιο, όχι πλέον το ενδοκυττάριο, αλλά το εξωκυττάριο το οποίο ευρίσκεται στην συναπτική σχισμή, παρεμβαίνει στους τροποποιημένους υποδοχείς και τους αποκλείει, σταματώντας την είσοδο θετικών ιόντων στο κύτταρο άρα μειώνει την διέγερση και τον πόνο.

Ετσι ερμηνεύεται η αναλγητική δράση του μαγνησίου στις διάφορες αλγεινές παθήσεις. Η βιβλιογραφική κάλυψη των παραπάνω μηχανισμών γίνεται στο νέο βιβλίο των Αχιλ. Ε. Γεωργιάδη, Κων/νου Σαρόπουλου και Κων/νας Κούρου, « Μαγνήσιο. Η θεμελιώδης πηγή ενέργειας στον οργανισμό ». Εκδοσεις ΕΠΕΜΥ, Αθήνα 2022.