Ο κουρκουμάς αντεπιτίθεται. Η δράση του και στην Ρευματοειδή αρθρίτιδα!
Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, Ρευματολόγος, (www.myoskeletiko.com).
Εχουμε συνηθίσει να ασχολούμαστε με φάρμακα τα οποία προέρχονται από τα εργαστήρια των μεγάλων πολυεθνικών φαρμακευτικών εταιρειών και συνήθως περιφρονούμε κάποια άλλα, που ναι μεν δεν έχουν το πλήθος των ερευνητικών εργασιών των προηγουμένων, αλλά χρησιμοποιούνται, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, από εκατομμύρια ασθενείς σε όλο τον κόσμο. Αυτά είναι τα ονομαζόμενα επισήμως και λανθασμένα συμπληρώματα διατροφής. Τα αποτελέσματα τους στην κλινική πράξη, για διάφορους λόγους, πρέπει να είναι μάλλον καλά, εάν σκεφτεί κανείς ότι το 50% και πλέον των ασθενών που τα χρησιμοποιούν συστηματικά, χωρίς την υπόδειξη των γιατρών τους, είναι ευχαριστημένοι. Γιαυτό και τα πληρώνουν από μόνοι τους, μια και σχεδόν κανένα από αυτά δεν καλύπτεται από τα επίσημα ασφαλιστικά συστήματα. Στα μαύρα χρόνια του οικονομικού μνημόνιου στην Ελλάδα τα συμπληρώματα διατροφής έκαναν κάθε χρόνο τζίρο 600 περίπου εκατομμυρίων ευρώ!
Ο Κουρκουμάς είναι μία κίτρινη σκόνη η οποία προέρχεται από τις ρίζες ενός φυτού που ονομάζεται Tourmeric, στα ελληνικά Κουρκούμη, και φύεται στην Ινδία και την Ινδονησία. Ανήκει στην ίδια οικογένεια που ανήκει και το Ginger. To Curcumin είναι η χημική δραστική ουσία του κουρκουμά.
Ο κουρκουμάς χορηγείται για την θεραπεία των αρθριτίδων και μειώνει την φλεγμονή, τον πόνο και την δυσκαμψία τους. Εχει χρησιμοποιηθεί κυρίως στην οστεοαρθρίτιδα αλλά και περιστασιακά σε περιπτώσεις ρευματοειδούς αρθρίτιδας.
Ο τρόπος δράσης του δεν είναι πλήρως εξακριβωμένος αλλά μελέτες δείχνουν ότι πλην των αντιφλεγμονωδών έχει και ανοσοκατασταλτικές δυνατότητες. Συμπεράσματα από παλαιότερες μελέτες κατέληγαν ότι μάλλον προλαμβάνει την ήπια φλεγμονή των αρθρώσεων, αλλά ίσως έχει την δυνατότητα να θεραπεύει και την φλεγμονώδη κρίση. Αλλες μελέτες έδειξαν ότι μπορεί να μειώσει τον πόνο και να βελτιώσει την λειτουργικότητα των αρθρώσεων ακόμη και σε περιπτώσεις ρευματοειδούς αρθρίτιδας τόσο όσο και η δικλοφενάκη (Arthritis Fundation 2016).
Η αντιφλεγμονώδης δράση της κουρκουμίνης σύμφωνα με διάφορες εργασίες οφείλεται στην αναστολή της ενεργοποίησης του NF-κB (nuclear factor kappa-light-chain-enhancer of activated B cells). To NF-κB είναι μια πρωτεΐνη (μεταγραφικός παράγοντας) η οποία προκαλεί μεταγραφή του DNA και ελέγχει πάνω από 500 γονιδιακά προϊόντα. Βρίσκεται μέσα στο κυτταρόπλασμα πολλών κυττάρων του οργανισμού σε ανενεργή κατάσταση και όταν διεγερθεί από ερεθίσματα όπως το οξειδωτικό στρες, κάποιες ουσίες από βακτηρίδια ή ιούς, την υπεριώδης ακτινοβολία, τις κυτταροκίνες και πολλά άλλα, τότε ενεργοποιείται, εισέρχεται στον πυρήνα του κυττάρου και συνδέεται με τους κατάλληλους τόπους του DNA. H σύνδεση αυτή ενεργοποιεί το DNA (μεταγραφή) και παράγεται mRNA το οποίο διαμέσου των ριβοσωμάτων θα δημιουργήσει τις κατάλληλες ουσίες που προκαλούν, ενισχύουν και διατηρούν την φλεγμονή.
Η ουσία η οποία διατηρεί ανενεργό το NF-κB είναι μια συνδεδεμένη σε αυτό πρωτεΐνη, η IκBα. Τα εξωτερικά διεγερτικά ερεθίσματα όμως με την παρέμβαση των κατάλληλων υποδοχέων της κυτταρικής μεμβράνης, ενεργοποιούν ένα ένζυμο την IκB kinase (IKK). Η κινάση αυτή διασπά τον δεσμό της IκBα και του NF-κ με αποτέλεσμα το τελευταίο να αποδεσμευθεί, να ελευθερωθεί και εισέλθει στον πυρήνα του κυττάρου για να ενεργοποιήσει το DNA. Μελέτες έδειξαν ότι η κουρκουμίνη έχει την δυνατότητα να εισέρχεται στα κύτταρα και να αναστέλλει την ενεργοποίηση του ενζύμου IκB kinase (IKK). Με αυτό τον τρόπο ο NF-κB, δεν αποδεσμεύεται και δεν μπορεί να εισέλθει στον πυρήνα του κυττάρου για να ενεργοποιήσει το DNA του και να δημιουργήσει τις υπερφλεγμονώδεις κυτταροκίνες όπως τον TNFα και τις άλλες Ιντερλευκίνες οι οποίες προκαλούν την ενίσχυση της φλεγμονής και του πόνου.
Δημοσιευμένες εργασίες εστιασμένες στον τρόπο δράσης της κουρκουμίνης της τελευταίας 10ετίας έδειξαν ότι έχει την δυνατότητα να ρυθμίζει την ενεργοποίηση του NF-kappa B, των υπερφλεγμονωδών κυτταροκινών (TNF-alpha, Ιντερλευκίνης-1 και Ιντερλευκίνης-8) αλλά και της συνθετάσης του οξειδίου του αζώτου (Pinsornsak P., et al. 2012).
Πρό 2ημέρου (11/21) δημοσιεύθηκε μία ανασκόπηση διπλών τυφλών μελετών η οποία παρέχει ισχυρές ενδείξεις ότι η κουρκουμίνη επιδρά θετικά εκτός από την Οστεοαρθρίτιδα και στην Ρευματοειδή αρθρίτιδα και μειώνει σημαντικά την ΤΚΕ και την CRP όταν χορηγηθεί στις συνηθισμένες δόσεις της.
Η ανασκόπηση περιλάμβανε συνολικά 8 άρθρα τα οποία είχαν δημοσιευθεί από το 2010 έως το 2019 στην διεθνή βιβλιογραφία και αφορούσαν 438 ενήλικες ασθενείς οι οποίοι έπασχαν από ρευματοειδή αρθρίτιδα και μερικοί από ελκώδη κολίτιδα. Στους 212 από αυτούς δόθηκε κουρκουμίνη για 8 έως 12 εβδομάδες ενώ οι υπόλοιποι 226 χρησιμοποιήθηκαν σαν μάρτυρες για το αντίστοιχο χρονικό διάστημα.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η κουρκουμίνη σε δοσολογία 250 έως 1500 mg/ημέρα μειώνει σημαντικά την ΤΚΕ και την CRP και μάλιστα όσο μεγαλύτερη είναι η δόση (από 450-1500 mg/ημέρα) και η διάρκεια θεραπείας τόσο αυξάνεται και το θετικό κλινικό αποτέλεσμα (Ebrahimzadeh A., et al. doi:10.1016/j.ctim.2021.102773)
Η αποτελεσματικότητα του κουρκουμά στην Οστεοαρθρίτιδα έχει αποδειχθεί σε αρκετές μελέτες τις οποίες έχουμε δημοσιεύσει κατά καιρούς στον ιστότοπο μας www.myoskeletiko.com. Μελέτες όμως με την δράση του σε εργαστηριακές παράμετρους ιδιαίτερα στην Ρευματοειδή αρθρίτιδα είναι μάλλον σπάνιες.
Ολοι μας έχουμε αντιμετωπίσει περιπτώσεις Ρευματοειδούς αρθρίτιδας και διαπιστώσει ότι παρά την συστηματική χορήγηση των ισχυρότατων νέων φαρμάκων τα οποία διαθέτουμε τα τελευταία χρόνια, πολλές φορές οι ασθενείς μας παρουσιάζουν φλεγμονώδεις κρίσεις αγνώστου αιτιολογίας και διαφόρου βαρύτητας. Για την αντιμετώπιση τους συνήθως χορηγούμε αντιφλεγμονώδη φάρμακα, όπως τα ΜΣΑΦ αλλά κυρίως κορτιζόνη. Ολοι γνωρίζουμε ότι τα φάρμακα αυτά δεν μπορούν να χορηγηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα διότι προκαλούν σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Πιστεύω λοιπόν ότι ο κουρκουμάς μπορεί να δοθεί σε αυτές τις περιπτώσεις, δηλαδή αρχικά η αντιμετώπιση της οξείας κρίσης μιας Ρευματοειδούς να γίνει με τα κλασικά αντιφλεγμονώδη φάρμακα και στη συνέχεια η διατήρηση του αντιφλεγμονώδους αποτελέσματος να γίνει με τον κουρκουμά για όσο χρονικό διάστημα χρειαστεί.
Ο σωματικός πόνος είναι μια προστατευτικό σύμπτωμα του οργανισμού μας έναντι εξωγενών και ενδογενών βλαπτικών παραγόντων, νομίζω ότι ο θεραπευτικός στόχος όλων μας είναι οι ρευματοπαθείς να πονούν τόσο όσο και οι μη ρευματοπαθείς.