Εκθεση στον Ηλιο και βιταμίνη D. Ανατρεπτικά ευρήματα!

Κων/νος Σαρόπουλος, Ορθοπαιδικός Χειρουργός,

Δ/ντής Η΄Ορθοπαιδικής Κλινικής, Υπεύθυνος Κέντρου Οστεοπόρωσης Ερρίκος Ντυνάν (konsaropoulos@gmail.com).

Επειδή η έλλειψη βιταμίνης D έχει συνδεθεί με διάφορες μυοσκελετικές και μη παθήσεις όπως ραχίτιδα, οστεομαλακία, οστεοπόρωση, αλλά και αρκετών καρκίνων, καρδιαγγειακών ή νευρολογικών παθήσεων και μολυσματικών ή αυτοάνοσων ασθενειών, η διατήρηση επαρκών επιπέδων βιταμίνης D είναι σημαντική.

Ως γνωστόν, η υπεριώδης ακτινοβολία από το ηλιακό φως είναι η πιο σημαντική πηγή βιταμίνης D. Ενώ όμως η έκθεση του προσώπου και των πήχεων ή της κοιλιακής χώρας στον ήλιο το μεσημέρι 2-3 φορές την εβδομάδα επί 20-30 λεπτά μπορεί για τα ανοικτόχρωμα άτομα να αρκεί για τη σύνθεση της βιταμίνης D το καλοκαίρι, το χειμώνα αυτό δεν συμβαίνει, γι αυτό οι περισσότερες επιστημονικές εταιρείες προτείνουν την καθημερινή χορήγηση 400-800 μονάδων συμπληρωμάτων βιταμίνης D, ώστε να διατηρούνται ικανοποιητικά τα επίπεδα της βιταμίνης στο αίμα.

Εν τούτοις, τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο δύσκολα, όταν υπάρχει ανεπάρκεια ή έλλειψη βιταμίνης D, καθώς δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία ότι οι υπάρχουσες οδηγίες για την έκθεση στον ήλιο είναι βέλτιστες, αφού ορισμένες κλινικές μελέτες απέτυχαν να παρατηρήσουν σημαντική αύξηση των επιπέδων της μετά την έκθεση στον ήλιο, ενώ άλλες ανέφεραν μεν σημαντική αύξηση, αλλά με αμφιβολίες ως προς την έκθεση σε πιθανώς επιβλαβή υπεριώδη (UV) ακτινοβολία για το δέρμα, όπως εγκαύματα ή νεοπλάσματα. Οι μελέτες, μάλιστα, που συνέκριναν την επίδραση της έκθεσης στον ήλιο με τη λήψη συμπληρωμάτων στα επίπεδα της βιταμίνης D είναι ακόμα λιγότερες.

Όσον αφορά τις προτεινόμενες οδηγίες για την ασφαλή ηλιοθεραπεία, πρέπει να υπολογιστεί η σχέση κινδύνου/οφέλους, αξιολόγηση που δεν είναι καθόλου απλή, καθώς τα αποτελέσματα από την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία ποικίλλουν σημαντικά αναλόγως του μήκους κύματος των υπεριωδών ακτίνων. Για παράδειγμα, η υπεριώδης ακτινοβολία του ήλιου περιέχει λιγότερο από 5% ακτίνες UVB μικρού μήκους κύματος, οι οποίες όμως είναι υπεύθυνες για το 80% των ηλιακών εγκαυμάτων.

Η συσχέτιση μεταξύ συγκεκριμένων μηκών κύματος της υπεριώδους ακτινοβολίας και της παραγωγής της βιταμίνης D προσδιορίστηκε πριν από περισσότερα από τριάντα χρόνια σε δείγματα δέρματος (ex vivo). Τα ευρήματα, όμως, δεν είναι καλά τεκμηριωμένα και υπάρχουν αμφιβολίες για την ακρίβειά τους, ώστε να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα υπολογισμού κινδύνου/οφέλους για τη βέλτιστη ηλιακή έκθεση.

Έτσι, μια νέα μελέτη από ερευνητές από το King's College του Λονδίνου, με την υποστήριξη του NIHR Guy's και του Biomedical Research Center του St Thomas, που δημοσιεύτηκε πριν λίγες ημέρες, δοκίμασε τα βέλτιστα μήκη κύματος υπεριώδους ακτινοβολίας για την παραγωγή βιταμίνης D στο ανθρώπινο δέρμα.

Στη συγκεκριμένη μελέτη μετρήθηκαν τα επίπεδα της βιταμίνης D στο αίμα 75 υγιών νέων εθελοντών, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από μερική ή πλήρη έκθεση του σώματος σε πέντε διαφορετικές τεχνητές πηγές UVR με διαφορετικές ποσότητες ακτινοβολίας UVB, για να σταθμίσουν τα οφέλη, που περιλαμβάνουν τη σύνθεση βιταμίνης D, έναντι των δερματικών βλαβών.

Η σύγκριση των νέων αυτών αποτελεσμάτων με τα προηγούμενα αμφισβητούν την ακρίβεια και το προγνωστικό όφελός τους που σημαίνει ότι οι προτεινόμενες συστάσεις οφείλουν να διορθωθούν με βάση την εξάρτηση της σύνθεσης της βιταμίνης D από το μήκος κύματος της ακτινοβολίας.

Πηγή: Young Α, et al. A revised action spectrum for vitamin D synthesis by suberythemal UV radiation exposure in humans in vivo. Proceedings of the National Academy of Sciences, 2021.