Νέες 2019-20 οδηγίες στην οστεοαρθρίτιδα του γόνατος, του ισχίου και των χεριών. Κων/νος Σαρόπουλος, Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Δ/ντής Η΄ Ορθοπαιδικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν (ksaropoulos@hotmail.com)

 

Οι νέες συστάσεις για την αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας (ΟΑ) περιλαμβάνουν τα καλύτερα διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία (evidence) σχετικά με το όφελος, την ασφάλεια και την ανεκτικότητα των παρεμβάσεων που αφορούν τη φυσική κατάσταση, την εκπαίδευση, τη συμπεριφορά, τη ψυχοκοινωνική και γνωσιακή κατάσταση και τα φάρμακα, καθώς και τη συναίνεση από κλινικούς εμπειρογνώμονες.

Το Αμερικανικό Κολέγιο Ρευματολογίας (American College of Rheumatology: ACR) και το Ίδρυμα Αρθρίτιδας (Arthritis Foundation) συστήνουν νέες κατευθυντήριες οδηγίες για τη θεραπεία της ΟΑ των χεριών, του ισχίου και του γόνατος, που δημοσιεύτηκαν στο  περιοδικό Arthritis Care & Research, παρέχοντας συστάσεις στους κλινικούς ιατρούς και στους ασθενείς με ΟΑ ενθαρρύνοντας τη χρήση ενός κοινού μοντέλου αντιμετώπισης που θα λαμβάνει υπόψη τις προτιμήσεις και τις εκτιμήσεις των ασθενών.

Οι ερευνητές ακολουθώντας τη διαδικασία ανάπτυξης κατευθυντήριων οδηγιών του Αμερικάνικου Κολλεγίου Ρευματολογίας και τη μεθοδολογία βαθμολόγησης των συστάσεων, αξιολόγησαν τα πρόσφατα διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία για να αναπτύξουν τις νέες συστάσεις. Πραγματοποίησαν μια πρώτη βιβλιογραφική ανασκόπηση μέχρι τον Αύγουστο του 2018 φτάχνοντας έναν βασικό κορμό, τον οποίο εμπλούτισαν με συστηματικές ανασκοπήσεις τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών και ορισμένων επιλεγμένων μελετών παρατήρησης.

Οι οδηγίες προτείνουν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ως το κλειδί για την αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας που μπορεί να περιλαμβάνει εκπαιδευτικές, συμπεριφορικές, ψυχοκοινωνικές και σωματικές παρεμβάσεις, καθώς και φάρμακα που χορηγούνται τοπικά, από το στόμα και ενδαρθρικά. Οι εφαρμογές αυτών των παρεμβάσεων θα πρέπει να είναι εξατομικευμένες, καθώς ορισμένοι ασθενείς μπορεί να επωφελούνται από ένα είδος παρέμβασης κάθε φορά, ενώ άλλοι να χρειάζονται πολλαπλές παρεμβάσεις, οι οποίες μπορεί να εφαρμόζονται είτε διαδοχικά είτε σε συνδυασμό.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι προτεινόμενες θεραπείες πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις προσωπικές πεποιθήσεις και προτιμήσεις των ασθενών, καθώς και την τρέχουσα ιατρική τους κατάσταση. Η κάθε σύσταση εφαρμόζεται σε ασθενείς που δεν έχουν κάποια συγκεκριμένη αντένδειξη στη συνιστώμενη θεραπεία γι’ αυτό και κάθε ασθενής θα πρέπει να εκτιμάται για συνυπάρχουσες παθήσεις, όπως υπέρταση, καρδιαγγειακές παθήσεις, καρδιακή ανεπάρκεια, γαστρεντερική αιμορραγία και χρόνια νεφρική νόσο, μαζί με άλλες συννοσηρότητες που μπορεί να οδηγήσουν σε πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες από ορισμένες θεραπευτικές μεθόδους.

Οι ερευνητές σημείωσαν επίσης ότι οι ασθενείς μπορεί να βιώνουν μια ποικιλία επιπρόσθετων συμπτωμάτων που προκύπτουν από τον πόνο και τους λειτουργικούς περιορισμούς που συνδέονται με την οστεοαρθρίτιδα ή/και τις συννοσηρότητες τους. Η εκτίμηση της ευρύτερης επίδρασης της ΟΑ σε αυτές έχει ιδιαίτερη σημασία κατά την επιλογή θεραπευτικών επιλογών και μπορεί να αντιμετωπιστεί καλύτερα μέσω ενός προγράμματος πολυδύναμης θεραπείας.

Τέλος, εκτός εάν καθορίζεται πιο ειδικά, οι συστάσεις προϋποθέτουν ότι οι ασθενείς θα πάρουν την προτεινόμενη παρέμβαση πέραν της συνήθους περίθαλψης, η οποία περιλαμβάνει τη χρήση των μέγιστων συνιστώμενων ή ασφαλών, καλά ανεκτών, δόσεων των μη συνταγογραφούμενων (over-the-counter) από του στόματος λαμβανόμενων μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ) ή/και παρακεταμόλης..

 «Η βέλτιστη αντιμετώπιση των ασθενών με ΟΑ στο χέρι, στο ισχίο και στο γόνατο απαιτεί μια ολοκληρωμένη πολυτροπική θεραπευτική προσέγγιση στο πλαίσιο της από κοινού λήψης αποφάσεων με τους ασθενείς, ώστε να επιλεγεί η ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη θεραπεία», ανέφεραν οι ερευνητές τονίζοντας την αναγκαιότητα εκπόνησης ενός μεγάλου ερευνητικού προγράμματος με περισσότερες θεραπευτικές επιλογές μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας για τα εκατομμύρια των ανθρώπων με ΟΑ παγκοσμίως.

 

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ:

 

Μέρος 1: Προσεγγίσεις σωματικής, ψυχοκοινωνικής και ψυχικής διάθεσης

Ισχυρές συστάσεις:

• Η άσκηση συνιστάται (ισχυρή σύσταση).

Υπάρχουν περισσότερα αποδεικτικά στοιχεία που υποστηρίζουν τη χρήση της στην ΟΑ του γόνατος και του ισχίου από ότι στην ΟΑ των χεριών. Ωστόσο, τα σημερινά στοιχεία δεν επαρκούν για να υποδείξουν κάποια συγκεκριμένη άσκηση, και οι συστάσεις που προτείνουν ένα είδος άσκησης έναντι κάποιου άλλου βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε εμπειρική γνώση.

Οι συστάσεις άσκησης θα πρέπει να επικεντρώνονται στις προτιμήσεις και την πρόσβαση των ασθενών, ώστε να μπορούν να πραγματοποιηθούν. Αν και το περπάτημα ήταν η πιο συχνή μορφή άσκησης που εκτιμήθηκε στην πλειοψηφία των μελετών που αξιολόγησαν το ρόλο της αερόβιας άσκησης στη διαχείριση της ΟΑ, δεν μπορούσε να προσδιοριστεί μια συγκεκριμένη ιεράρχηση των διαφόρων μορφών άσκησης. Ωστόσο, για να προσδώσουν οι ασκήσεις το καλύτερο όφελος, οι γιατροί θα πρέπει να δίνουν όσο το δυνατόν πιο συγκεκριμένες οδηγίες.

• Η απώλεια του σωματικού βάρους συνιστάται σε ασθενείς με ΟΑ γονάτων και ισχίων που είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι (ισχυρή σύσταση).

Τα τρέχοντα στοιχεία υποδεικνύουν ότι απώλεια ≥5% του σωματικού βάρους μπορεί να σχετίζεται με αλλαγές στις κλινικές και μηχανιστικές εκβάσεις της ΟΑ. Αυτά τα κλινικά σημαντικά οφέλη θα συνεχίσουν να αυξάνονται με την περαιτέρω απώλεια βάρους από 5% έως 10%, 10% έως 20% και > 20% του σωματικού βάρους.

• Τα προγράμματα αυτο-αποτελεσματικότητας και αυτοδιαχείρισης συνιστώνται (ισχυρή σύσταση).

Παρά τα γενικά μικρά μεγέθη των επιδράσεων, πολλαπλές μελέτες έχουν αποδείξει σταθερά οφέλη που προκύπτουν από τη συμμετοχή σε προγράμματα αυτο-αποτελεσματικότητας και αυτοδιαχείρισης, με ελάχιστο κίνδυνο. Τα συνιστώμενα προγράμματα αφορούν συνήθως διεπιστημονική προσέγγιση βασισμένη σε ομάδες που συνδυάζει εκπαίδευση ανάπτυξης δεξιοτήτων που σχετίζονται με την ΟΑ και εκπαίδευση σχετικά με τις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων, κοινά μέτρα προστασίας και στόχους καλής φυσικής κατάστασης και εκγύμνασης.

• Το Tai Chi συνιστάται (ισχυρή σύσταση) σε ΟΑ γόνατος και ισχίου.

Το Tai chi, το οποίο συνδυάζει το διαλογισμό με τις «αργές, απαλές, χαριτωμένες κινήσεις», μπορεί να προσφέρει ολιστικά οφέλη όσον αφορά τη δύναμη, την ισορροπία και την πρόληψη της πτώσης, εκτός από την κατάθλιψη και την αυτο-αποτελεσματικότητα.

• Η χρήση βακτηρίας συνιστάται (ισχυρή σύσταση) σε ΟΑ γόνατος και ισχίου.

Σε ασθενείς με προσβολή μίας ή περισσότερων αρθρώσεων με δυσχέρεια βάδισης, αστάθεια ή πόνο συνιστάται η χρήση βοηθημάτων βάδισης.

• Οι μηροκνημικοί νάρθηκες συνιστώνται (ισχυρή σύσταση) σε ΟΑ γόνατος.

Οι ασθενείς με ΟΑ στο ένα ή και τα δύο γόνατα με μεγάλη δυσκολία στη βάδιση, αστάθεια και πόνο, θα ωφεληθούν από τη χρήση νάρθηκα, φτάνει να μπορούν να τον ανεχθούν.

• Οι ορθώσεις των χεριών συνιστώνται (ισχυρή σύσταση) σε ΟΑ της πρώτης μετακαρποφαλαγγικής άρθρωσης.
• Η διαδερμική ηλεκτρική διέγερση (TENS) δεν συνιστάται (ισχυρή σύσταση) σε ΟΑ γόνατος και ισχίου.

Οι μελέτες που αξιολογούν τα TENS είναι χαμηλής ποιότητας με μικρά μεγέθη δείγματος και μεταβλητούς ελέγχους.

 

Συστάσεις υπό προϋποθέσεις:

• Οι ασκήσεις ισορροπίας συνιστώνται, αλλά υπό όρους, σε ΟΑ γόνατος και ισχίου.

 Αυτές οι ασκήσεις βελτιώνουν την ικανότητα των ασθενών να ελέγχουν και να σταθεροποιούν τη θέση του σώματος. Μέχρι σήμερα, οι τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες δεν βεβαιώνουν τις δυνατότητες των ασκήσεων ισορροπίας στη μείωση του κινδύνου πτώσης σε ασθενείς με ΟΑ.

• Η Yoga συνιστάται υπό όρους σε ΟΑ γόνατος.

Η γιόγκα συνδυάζει φυσικές στάσεις με τεχνικές αναπνοής και αυτοσυγκέντρωση ή χαλάρωση. Αν και η πρακτική είναι λιγότερο μελετημένη από το Tai Chi, η γιόγκα μπορεί να προσφέρει παρόμοια οφέλη στους ασθενείς με ΟΑ.

• Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία συνιστάται, αλλά υπό όρους.

Η βιβλιογραφία υποστηρίζει τη χρήση της στα χρόνια επώδυνα σύνδρομα, με μελέτες που αποδεικνύουν βελτίωση στον πόνο, την ποιότητα ζωής που σχετίζεται με την υγεία, τη διάθεση, την κόπωση, τη λειτουργική ικανότητα και την αναπηρία. Τα στοιχεία όμως για την ΟΑ είναι περιορισμένα και απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να διαπιστωθούν τα οφέλη της.

• Οι νάρθηκες της επιγονατίδας συνιστώνται, αλλά υπό όρους, σε επιγονατιδομηριαία ΟΑ.

Η προσβολή ενός ή και των δύο γονάτων που προκαλεί δυσκολία στην κίνηση, αστάθεια ή πόνο μπορεί να δικαιολογήσει τη χρήση νάρθηκα. Αυτή η σύσταση χαρακτηρίστηκε έτσι λόγω της μεταβλητότητας των αποτελεσμάτων της δημοσιευμένης βιβλιογραφίας και του γεγονότος ότι κάποιοι ασθενείς μπορεί να μην τους ανέχονται.

• Η κινησιοπερίδεση (Kinesiotaping) συνιστάται, αλλά υπό όρους, σε ΟΑ γόνατος και πρώτης μετακαρποφαλαγγικής άρθρωσης.

Αυτή η τεχνική επιτρέπει κινητικότητα στην άρθρωση σε αντίθεση με τους νάρθηκες. Η ποιότητα των αποδεικτικών στοιχείων (evidence quality) όμως είναι περιορισμένη διότι δεν υπάρχουν διπλές τυφλές μελέτες.

• Οι ορθώσεις των χεριών συνιστώνται, αλλά υπό προϋποθέσεις, σε ΟΑ των υπόλοιπων αρθρώσεων του χεριού.

Υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία διαθέσιμων μηχανικών στηριγμάτων, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών ορθώσεων, των δακτυλιοειδών, των άκαμπτων ή των ναρθήκων νεοπρενίου. Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να προταθεί κάποιο είδος έναντι του άλλου. Η εκτίμηση ενός εργοθεραπευτή είναι χρήσιμη στην επιλογή του νάρθηκα.

• Τα τροποποιημένα υποδήματα δεν συνιστώνται σε ΟΑ γόνατος και ισχίου.

Αν και η βέλτιστη υπόδηση έχει μεγάλη σημασία στους ασθενείς με ΟΑ, οι διαθέσιμες μελέτες δεν καθορίζουν τον καλύτερο τύπο υποδήματος.

• Οι σφηνοειδείς ανυψώσεις δεν συνιστώνται, παρά υπό όρους, σε ΟΑ γόνατος και ισχίου.

Η διαθέσιμη σήμερα βιβλιογραφία δεν καταδεικνύει σαφή αποτελεσματικότητα των έξω ή έσω ανυψώσεων υποδήματος.

• Ο βελονισμός συνιστάται, αλλά υπό όρους.

Η αποτελεσματικότητα του βελονισμού παραμένει αντικείμενο διαμάχης, εξαιτίας ζητημάτων ως προς την συγκρισιμότητα, το μέγεθος του δείγματος και του αποτελέσματος των μελετών. Ο μεγαλύτερος αριθμός θετικών δοκιμών με τα μεγαλύτερα μεγέθη αποτελεσματικότητας αφορά την ΟΑ του γόνατος. Παρόλο που το πραγματικό μέγεθος του αποτελέσματος είναι ασαφές, ο κίνδυνος βλάβης είναι μικρός.

• Οι θερμικές παρεμβάσεις (τοπικά εφαρμοζόμενη θερμότητα ή κρύο) συνιστώνται, αλλά υπό όρους.

Η μέθοδος εφαρμογής της θερμότητας ποικίλει σημαντικά στη δημοσιευμένη βιβλιογραφία και τόσο η ετερογένεια των τρόπων όσο και η βραχεία διάρκεια του οφέλους έχουν οδηγήσει σε μια υπό προϋποθέσεις σύσταση.

• Η παραφίνη, μια πρόσθετη μέθοδος θερμοθεραπείας για τα χέρια, συνιστάται, αλλά υπό όρους, σε ΟΑ χειρός.
• Η κατάλυση με ραδιοσυχνότητες συνιστάται, αλλά υπό όρους, σε ΟΑ γόνατος.

Η παρούσα σύσταση εξαρτάται από την ετερογένεια των τεχνικών και των ελέγχων και την έλλειψη μακροπρόθεσμων δεδομένων ασφάλειας.

• Οι μαλάξεις δεν συνιστώνται, παρά υπό όρους, σε ΟΑ γόνατος και ισχίου.

Οι μελέτες της θεραπείας με μασάζ παρουσίασαν υψηλή μεροληψία, συμπεριλάμβαναν μικρούς πληθυσμούς ασθενών και δεν εμφάνισαν συγκεκριμένα αποτελέσματα για την ΟΑ.

• Η χειροπρακτική (manual therapy) με άσκηση δεν συνιστάται, παρά υπό όρους, σε σχέση με μόνο άσκηση, σε ΟΑ γόνατος και ισχίου.

Ένας περιορισμένος αριθμός μελετών έχει αξιολογήσει τη manual therapy σε συνδυασμό με άσκηση έναντι μόνον της άσκησης. Περιορισμένα δεδομένα δείχνουν επιπρόσθετο όφελος στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της ΟΑ.

• Η ιοντοφόρηση δεν συνιστάται, παρά υπό όρους, σε ΟΑ της πρώτης μετακαρποφαλαγγικής.

Επί του παρόντος δεν υπάρχουν δημοσιευμένες τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές αξιολόγησης της ιοντοφόρησης για την ΟΑ οποιασδήποτε ανατομικής θέσης.

• Η παλμική δόνηση δεν συνιστάται, παρά υπό όρους, σε ΟΑ γόνατος.

Λίγες μελέτες έχουν γίνει και ως εκ τούτου συνιστάται υπό προϋποθέσεις.

 

 

Μέρος 2: Φαρμακευτική αντιμετώπιση

 

Ισχυρές συστάσεις:

• Τα τοπικά ΜΣΑΦ συνιστώνται (ισχυρή σύσταση) σε ΟΑ γόνατος.

Τα τοπικά Μη Στεροειδή Αντεφλεγμονώδη Φάρμακα (ΜΣΑΦ) θα πρέπει να δοκιμάζονται πριν τη χρήση από του στόματος ΜΣΑΦ.

• Τα χορηγούμενα από το στόμα ΜΣΑΦ συνιστώνται (ισχυρή σύσταση).

Τα από του στόματος χορηγούμενα ΜΣΑΦ είναι ο βασικός άξονας της φαρμακολογικής διαχείρισης της ΟΑ, με πολλές μελέτες που εδραιώνουν τη βραχυπρόθεσμη αποτελεσματικότητά τους. Τα από του στόματος ΜΣΑΦ αποτελούν την αρχική επιλογή από του στόματος φαρμακευτική αγωγή για την ΟΑ, ανεξάρτητα από την ανατομική της εντόπιση και συνιστώνται έναντι όλων των άλλων διαθέσιμων φαρμάκων που χορηγούνται από το στόμα.

• Οι ενδοαρθρικές ενέσεις γλυκοκορτικοειδών συνιστώνται (ισχυρή σύσταση) σε ΟΑ γόνατος και ισχίου.

Οι μελέτες έχουν καταδείξει τη βραχυπρόθεσμη αποτελεσματικότητά τους.

• Η καθοδηγούμενη υπερηχογραφικά ενδοαρθρική ένεση γλυκοκορτικοειδών συνιστάται (ισχυρή σύσταση) στην άρθρωση του ισχίου.

Όταν είναι διαθέσιμη, η καθοδήγηση με υπερήχους μπορεί να βοηθήσει στην εξασφάλιση επακριβούς έγχυσης του φαρμάκου στην άρθρωση.

• Τα διφωσφονικά δεν συνιστώνται (ισχυρή σύσταση) σε ασθενείς με ΟΑ.

Πολλά δεδομένα δεν δείχνουν βελτίωση στον πόνο ή στα λειτουργικά αποτελέσματα.

• Η γλυκοζαμίνη δεν συνιστάται (ισχυρή σύσταση).

Παρά τις πολλαπλές μελέτες, υπάρχουν αποκλίσεις στην αποτελεσματικότητα δοκιμών που χρηματοδοτήθηκαν από τη βιομηχανία σε σχέση με εκείνες του δημοσίου, προκαλώντας αμφιβολίες. Αυτή η σύσταση διαφέρει από την προϋπάρχουσα.

• Η θειϊκή χονδροϊτίνη δεν συνιστάται (ισχυρή σύσταση) σε ΟΑ γόνατος και ισχίου όπως και στα συνδυασμένα προϊόντα που περιέχουν γλυκοζαμίνη και θειική χονδροϊτίνη.
• Η υδροξυχλωροκίνη (Plaquenil) δεν συνιστάται (ισχυρή σύσταση).

Δεν έχει αποδειχθεί αποτελεσματικότητα σε πολλές καλά σχεδιασμένες τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές ασθενών με διαβρωτική ΟΑ.

• Η μεθοτρεξάτη δεν συνιστάται (ισχυρή σύσταση).

Καλά σχεδιασμένες τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες δεν έχουν δείξει καμία αποτελεσματικότητα της θεραπείας με μεθοτρεξάτη.

• Οι ενδοαρθρικές ενέσεις υαλουρονικού οξέος δεν συνιστώνται (ισχυρή σύσταση) σε ΟΑ ισχίου.

Τα αποδεικτικά στοιχεία ως προς την έλλειψη οφέλους από τις ενέσεις υαλουρονικού οξέος σε ΟΑ ισχίου είναι υψηλής ποιότητας.

• Η θεραπεία με πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια (PRP) δεν συνιστάται (ισχυρή σύσταση) σε ΟΑ γόνατος και ισχίου.

Υπάρχει αμφιβολία λόγω της ετερογένειας και την έλλειψη τυποποίησης στα διαθέσιμα παρασκευάσματα PRP.

• Οι ενέσεις βλαστοκυττάρων δεν συνιστώνται (ισχυρή σύσταση) σε ΟΑ γόνατος και ισχίου. Υπάρχει αμφιβολία ως προς την ετερογένεια και την έλλειψη τυποποίησης στα διαθέσιμα παρασκευάσματα των εγχύσεων.
• Οι αναστολείς του παράγοντα νέκρωσης των όγκων (αντι-TNF) και του υποδοχέα της ιντερλευκίνης-1 δεν συνιστώνται (ισχυρή σύσταση).

Η αποτελεσματικότητα για αυτές τις θεραπείες δεν έχει αποδειχθεί και δεν συνιστώνται επειδή υπάρχουν άγνωστοι κίνδυνοι τοξικότητας.

 

Συστάσεις υπό προϋποθέσεις:

• Τα τοπικά ΜΣΑΦ συνιστώνται υπό όρους σε ΟΑ χειρός.

Τα τοπικά ΜΣΑΦ θα πρέπει να δοκιμάζονται πριν τη χορήγηση από του στόματος ΜΣΑΦ. Πρακτικοί περιορισμοί, όπως το συχνό πλύσιμο των χεριών, έχουν οδηγήσει σε μια υπό όρους σύσταση για την χρήση τους.

• Η τοπική καψαϊκίνη συνιστάται υπό όρους σε ασθενείς με ΟΑ γόνατος και δεν συνιστάται σε ΟΑ χειρός λόγω της πιθανότητας ερεθισμού των οφθαλμών και της έλλειψης άμεσων αποδείξεων που υποστηρίζουν τη χρήση της.
• Οι ενδοαρθρικές ενέσεις γλυκοκορτικοειδών συνιστώνται υπό όρους σε ΟΑ χειρός, λόγω της έλλειψης συγκεκριμένων στοιχείων σε αυτήν την ανατομική θέση.
• Οι ενδοαρθρικές ενέσεις γλυκοκορτικοειδών, σε αντίθεση με ενέσεις άλλων μορφών (συμπεριλαμβανόμενου του υαλουρονικου), συνιστώνται υπό όρους.
• Η παρακεταμόλη συνιστάται υπό όρους.

Τα μεγέθη των αποτελεσμάτων στις κλινικές μελέτες για την παρακεταμόλη είναι πολύ μικρά και η μακροπρόθεσμη θεραπεία έχει βρεθεί ότι είναι τόσο αποτελεσματική όσο και το εικονικό φάρμακο. Μπορεί όμως να είναι χρήσιμη στους ασθενείς στους οποίους αντενδείκνυνται τα ΜΣΑΦ.

• Η ντουλοξετίνη συνιστάται υπό όρους.

Η ντουλοξετίνη μπορεί να έχει θεραπευτική αποτελεσματικότητα όταν χρησιμοποιείται είτε μόνη της είτε σε συνδυασμό με ΜΣΑΦ, αν και οι γιατροί θα πρέπει να γνωρίζουν θέματα που αφορούν την ανεκτικότητα και τις ανεπιθύμητες ενέργειες ης.

• Η τραμαδόλη συνιστάται υπό όρους.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η τραμαδόλη ή άλλα οπιοειδή μπορεί να είναι κατάλληλα για τη θεραπεία της ΟΑ, συμπεριλαμβανομένων των ασθενών στους οποίους αντενδείκνυνται τα ΜΣΑΦ.

• Τα οπιοειδή πέραν της τραμαδόλης δεν συνιστώνται, παρά υπό όρους.

Αναγνωρίζεται ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν υπό ορισμένες συνθήκες, ιδιαίτερα όταν έχουν εξαντληθεί οι εναλλακτικές λύσεις. Έχουν παρατηρηθεί πολύ περιορισμένα οφέλη ως προς τα μακροπρόθεσμα οφέλη των οπιοειδών, εκτός του υψηλού κινδύνου τοξικότητας και εξάρτησης. Αν είναι απαραίτητο, θα πρέπει να χρησιμοποιείται η μικρότερη δυνατή δόση για το μικρότερο χρονικό διάστημα.

• Η κολχικίνη δεν συνιστάται, παρά υπό όρους.

Δύο πολύ μικρές μελέτες που έδειξαν αναλγητικό όφελος από την κολχικίνη στην ΟΑ περιείχαν δεδομένα χαμηλής ποιότητας. Ενδέχεται να παρουσιαστούν δυνητικές ανεπιθύμητες ενέργειες και αλληλεπιδράσεις φαρμάκων.

• Το ιχθυέλαιο δεν συνιστάται, παρά υπό όρους.

Παρά τη δημοτικότητά του ως συμπλήρωμα διατροφής, μόνο μία δημοσιευμένη μελέτη έχει εξετάσει το ρόλο του ιχθυελαίου στην ΟΑ, ενώ οι ερευνητές αυτής της μελέτης απέτυχαν να αποδείξουν την αποτελεσματικότητα της υψηλότερης έναντι της χαμηλότερης δόσης.

• Η βιταμίνη D δεν συνιστάται, παρά υπό όρους.

Περιορισμένα και αμφίβολα οφέλη έχουν συσχετιστεί με τη χορήγηση συμπληρωμάτων βιταμίνης D.

• Η θειϊκή χονδροϊτίνη συνιστάται υπό όρους σε ασθενείς με ΟΑ χεριών.

Μια μεμονωμένη μελέτη έχει προτείνει την αναλγητική αποτελεσματικότητά της χωρίς ενδείξεις βλάβης.

• Οι ενδοαρθρικές ενέσεις υαλουρονικού οξέος δεν συνιστώνται, παρά υπό προϋποθέσεις, σε ΟΑ γόνατος και πρώτης μετακαρποφαλαγγικής.

Παρόλο που έχουν καταγραφεί προφανή οφέλη από τις ενέσεις υαλουρονικού οξέος, δεν έχει ληφθεί υπόψη ο κίνδυνος μεροληψίας στις μεμονωμένες πρωτογενείς μελέτες. Αυτή η υπό όρους σύσταση ουσιαστικά εναντιώνεται στη σταθερή χορήγηση των ενέσεων υαλουρονικού οξέος.

• Οι ενδοαρθρικές ενέσεις αλλαντοτοξίνης (Botox) δεν συνιστώνται, παρά υπό όρους, σε ασθενείς με ΟΑ γόνατος και ισχίου.

Ένας μικρός αριθμός μελετών σε ΟΑ γόνατος ή ισχίου έδειξαν έλλειψη αποτελεσματικότητας της ενδαρθρικής θεραπείας με αλλαντική τοξίνη και καμία μελέτη δεν έχει αξιολογήσει αυτή τη θεραπεία στην ΟΑ των χεριών.

• Η προλοθεραπεία δεν συνιστάται, παρά υπό όρους, σε ΟΑ γόνατος και ισχίου.

Μόνο ένας περιορισμένος αριθμός μελετών με μικρό αριθμό συμμετεχόντων έχει δείξει μικρά μεγέθη αποτελεσμάτων.

 

Πηγή: Kolasinski SL, Neogi T, Hochberg MC, et al. 2019 American College of Rheumatology/Arthritis Foundation guideline for the management of osteoarthritis of the hand, hip, and knee [published online January 6, 2020]. Arthritis Care Res. doi:10.1002/acr.24131