Μόλυβδος και Οστεοαρθρίτιδα.
Ενας νέος παράγοντας κινδύνου!
Δρ, Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, ρευματολόγος
Διευθυντής κέντρου μυοσκελετικών παθήσεων,
Γυναικολογικό Νοσοκομείο ΛΗΤΩ, Αθήνα
axikos@hotmail.com
Η οστεοαρθρίτιδα είναι η πιο συχνή πάθηση των αρθρώσεων σε ολόκληρο τον κόσμο. Πιστεύεται ότι 1 στους 5 ανθρώπους του πλανήτη πάσχει ήδη από αυτή και η συχνότητα αυτή θα αυξάνεται συνεχώς παράλληλα με την αύξηση του μέσου όρου ηλικίας. Εχουν εντοπισθεί πολλοί προδιαθεσικοί παράγοντες της νόσου αλλά οι κυριότεροι είναι η μεγάλη ηλικία και το αυξημένο σωματικό βάρος. Η γενετική προδιάθεση για μερικές μορφές οστεοαρθρίτιδας, όπως πχ της οστεοαρθρίτιδας των άκρων χεριών, είναι μάλλον τεκμηριωμένη περισσότερο όμως από επιδημιολογικά δεδομένα. Παρόλα αυτά πολλοί πιστεύουν ότι μόνη η κληρονομική προδιάθεση δεν μπορεί να προκαλέσει τη νόσο και ότι σχεδόν πάντα χρειάζεται τη βοήθεια κάποιου περιβαλλοντικού παράγοντα.
Πολλοί περιβαλλοντικοί παράγοντες έχουν ενοχοποιηθεί. Από αυτούς για κάποια ιχνοστοιχεία όπως το σελήνιο ή βαρέα μέταλλα, όπως ο σίδηρος και άλλα, υπάρχει σχετική βιβλιογραφία 1. Πολύ πρόσφατα για ένα μέταλλο που ανευρίσκεται πολύ συχνά στη διατροφική αλυσίδα του ανθρώπου αλλά και στο ευρύτερο περιβάλλον υπάρχουν ενδείξεις ότι όχι μόνο μπορεί να προκαλέσει οστεοαρθρίτιδα αλλά και να επιδεινώσει τα κλινικά και εργαστηριακά της ευρήματα 2.
Για τις ανάγκες της μελέτης εξετάσθηκαν 1669 αγρότες, άνδρες και γυναίκες, ηλικίας άνω των 45 ετών, από μια περιοχή της Βόρειας Καρολίνας (ΗΠΑ) όπου τα ποσά του μολύβδου είναι αυξημένα, τόσο στη σύσταση του εδάφους όσο και από την υπερβολική χρήση εντομοκτόνων τις τελευταίες δεκαετίες. Στα άτομα αυτά αφού μετρήθηκε ο μόλυβδος στο αίμα τους αναζητήθηκαν κλινικά και ακτινολογικά ευρήματα οστεοαρθρίτιδας στις αρθρώσεις των γονάτων.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα άτομα με υψηλά ποσά μολύβδου στο αίμα τους είχαν περισσότερα τόσο κλινικά όσο και ακτινολογικά ευρήματα οστεοαρθριτιδας στα γόνατά τους, από τα άτομα που ο μόλυβδος στο αίματος τους κυμαίνονταν μέσα σε φυσιολογικά πλαίσια. Η ενδελεχής στατιστική ανάλυση για την συνύπαρξη κάποιου άλλου παράγοντα πλην του μολύβδου στα άτομα αυτά ήταν αρνητική.
Η ερμηνεία των ευρημάτων αυτών είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Οσον αφορά την επιδείνωση της κλινικής εικόνας, που εκφράζεται κύρια με αύξηση του πόνου, μπορεί κάποιος να ενοχοποιήσει την γνωστή νευροτοξική δράση του μολύβδου 3.
Οσον αφορά την δράση του μολύβδου στον αρθρικό χόνδρο τα στοιχεία που έχουμε από άλλες μελέτες μπορούν να ερμηνεύσουν κάποια από τα ευρήματα. Φαίνεται ότι ο μόλυβδος όταν αυξηθεί στις αρθρώσεις μπορεί να προκαλέσει αρθρίτιδα και υμενίτιδα 4. Μελέτες έχουν δείξει ότι έχει τη δυνατότητα να προκαλεί φλεγμονή και οξειδωτικό στρες μειώνοντας τα επίπεδα το ΝΟ στον αρθρικό χόνδρο 5.
Φαίνεται ότι έχουμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε μέχρι να ανακαλύψουμε όλους τους περιβαντολογικούς παραγοντες που ευθύνονται, αλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο για την εκδήλωση και την επιδείνωση της οστεοαρθρίτιδας.
Βιβλιογραφία
1.Jordan JM: Arthritis in hemochromatosis or iron storage disease. Curr Opin Rheumatol 2004, 16:62–66.
2. Nelson AE, et al., Whole blood lead levels are associated with radiographic and symptomatic knee osteoarthritis: a cross-sectional analysis in the Johnston County Osteoarthritis Project. Arthritis Res Ther. 2011 Mar 1;13(2):R37
3. Gracia RC, Snodgrass WR: Lead toxicity and chelation therapy. Am J Health Syst Pharm 2007, 64:45–53.
4. DeMartini J, Wilson A, Powell JS, Powell CS: Lead arthropathy and systemic lead poisoning from an intraarticular bullet. AJR Am J Roentgenol 2001, 176:1144.
5. Barbosa F, Tanus-Santos JE, Gerlach RF, Parsons PJ: A critical review of biomarkers used for monitoring human exposure to lead: advantages, limitations, and future needs. Environ Health Perspect 2005, 113:1669–1674