Ας δούμε όσο γίνεται πιο σοβαρά τα διαιτητικά συμπληρώματα!
Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, Ρευματολόγος, (myoskeletiko@gmail.com).
Είναι γεγονός ότι τα διαιτητικά συμπληρώματα κυριαρχούν στη φαρμακευτική αγορά. Χιλιάδες άνθρωποι τα λαμβάνουν καθημερινά, κυρίως γυναίκες, α) για να μετριάσουν τους χρόνιους πόνους από τις αρθρώσεις και τους μυς, β) για να βελτιώσουν τις βλάβες που έχει προκαλέσει η ηλικία στο δέρμα τους και τα μαλλιά τους, γ) για να μειώσουν την αίσθηση κόπωσης και αδυναμίας, και δ) για πολλούς άλλους λόγους. Τα διαιτητικά συμπληρώματα δεν χρειάζονται την συνταγή γιατρού και δεν θεωρούνται τοξικά σαν τα κλασικά φάρμακα, επομένως ο καθένας μπορεί να τα πάρει εύκολα από το φαρμακείο ή από το Ιντερνετ. Ακόμη διαφημίζονται έντονα και χωρίς πρόβλημα από το ραδιόφωνο αλλά κυρίως από την τηλεόραση. Ισως το κυριότερο μειονέκτημά τους είναι ότι τις περισσότερες φορές είναι πολύ ακριβότερα από το αντίστοιχο φάρμακο. Παρόλο όμως που ευρισκόμαστε 6 χρόνια σε οικονομική κρίση και σε μνημόνιο, οι πωλήσεις των διαιτητικών συμπληρωμάτων, δεν έχουν επηρεασθεί ιδιαίτερα, μερικών μάλιστα όπως το κολλαγόνο και το υαλουρονικό οξύ, έχουν φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη.
Στις ΗΠΑ το 1994 κυκλοφορούσαν περίπου 4000 προϊόντα, τα οποία αυξήθηκαν σε 85.000 το 2014 (1). Το 2011 το 69% των Αμερικανών χρησιμοποιούσαν αυτά τα προϊόντα (2). Οι πωλήσεις των Διαιτητικών Προϊόντων έφτασαν το 2009 στις ΗΠΑ, στα 25 δισεκατομμύρια δολλάρια και οι υπολογισμοί δείχνουν ότι το νούμερο αυτό αυξάνεται κατά 7% έκτοτε κάθε χρόνο (3).
Συμπλήρωμα διατροφής θεωρείται σύμφωνα με τους διεθνείς νόμους κάθε προϊόν που περιέχει: Μια βιταμίνη, ή ένα μεταλλικό ιχνοστοιχείο ή ένα φυτικό προϊόν ή ένα αμινοξύ ή ένα διαιτητικό προϊόν που βελτιώνει την διατροφή. Ενα, Ολα ή Μερικά από αυτά μαζί (1).
Δύο είναι τα κυριότερα προβλήματα που δημιουργούνται από τα Διαιτητικά Συμπληρώματα από καθαρά Ιατρικής πλευράς: Το πρώτο είναι η αποτελεσματικότητά τους και το δεύτερο οι σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορούν αναπτύξουν.
Οσον αφορά την αποτελεσματικότητά τους, υπάρχουν πολλές και διάφορες γνώμες. Σε μερικά από αυτά υπάρχουν πράγματι σοβαρές μελέτες που υποστηρίζουν την δράση τους, συνήθως όμως σε παθήσεις διαφορετικές από εκείνες που διαφημίζονται ότι μπορούν να θεραπεύσουν. Πάντως εάν επιτυγχάνουν έστω και 20-30% βελτίωση, όσο δηλαδή ένα εικονικό φάρμακο (placebo), χωρίς να προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες, εγώ προσωπικά πιστεύω ότι το πρόβλημα είναι καθαρά οικονομικό για τον κάθε ασθενή και ξεφεύγει από την τυπική υποχρέωση του γιατρού να τον ενημερώσει. Επιμένω σε αυτό διότι έχει δημιουργηθεί σε όλους τους ασθενείς η εντύπωση, ότι όλοι οι κλασικοί γιατροί είναι αντίθετοι με τα διαιτητικά συμπληρώματα ή τα θεωρούν σκουπίδια και οι ασθενείς γνωρίζοντας την απέχθειά μας, δεν αναφέρουν ότι τα λαμβάνουν παράλληλα με τα κανονικά φάρμακα που τους χορηγούμε, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται παρενέργειες από τις αλληλοεπιδράσεις. Μια μελέτη έδειξε ότι μόνο το 18% των ασθενών που παρουσίασαν παρενέργειες είχαν ενημερώσει τον γιατρό τους ότι ελάμβαναν διαιτητικά συμπληρώματα αλλά και μόνο το 6% των γιατρών είχαν ρωτήσει τους ασθενείς γιαυτά κατά τη διάρκεια της λήψης του ιστορικού τους. Αρα η έλλειψη εμπιστοσύνης είναι αμφίδρομη (4).
Οσον αφορά τις ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορούν να προκύψουν από την λήψη διαιτητικών συμπληρωμάτων. Μια πολύ πρόσφατη μελέτη σε μεγάλο ιατρικό περιοδικό (New England Journal of Medicine) διαπίστωσε ότι στις ΗΠΑ αναφέρονται περίπου 33.000 επισκέψεις κάθε χρόνο στα επείγοντα των Νοσοκομείων, που οφείλονται στα διαιτητικά συμπληρώματα. Τα συμπτώματα προέρχονται κυρίως από το καρδιαγγειακό σύστημα και πολλά αφορούν και νέα άτομα (5).
Επειδή κατά την διάρκεια της επιστημονικής ζωής μου, ουδέποτε παρατήρησα να αλλάζει κάτι από την κεφαλή δηλαδή από τους κρατικούς φορείς επιστημονικούς ή άλλους, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, πιστεύω ότι εάν αυξηθεί η εμπιστοσύνη μεταξύ των ασθενών και των γιατρών, πράγμα πολύ δύσκολο αλλά όχι αδύνατο, θα μπορέσουμε να αξιολογούμε καλύτερα τόσο την δράση όσο και τις παρενέργειες των διαιτητικών συμπληρωμάτων, προς όφελος πάντα αυτών που τα λαμβάνουν.
Βιβλιογραφία =
1. Wallace TC. Twenty Years of the Dietary Supplement Health and Education Act--How Should Dietary Supplements Be Regulated? J Nutr. 2015 Aug;145(8):1683-1686.
2. Dickinson A, Blatman J, El-Dash N, Franco JC. Consumer usage and reasons for using dietary supplements: report of a series of surveys. J Am Coll Nutr. 2014;33(2):176-182.
3. Federal Trade Commission (FTC). Health and Fitness Claims. Available at:https://www.ftc.gov/news-events/media-resources/truth-advertising/health-claims/ Accessed: October 28, 2015.
4. Gardiner P, Sadikova E, Filippelli AC, et al. Medical reconciliation of dietary supplements: don't ask, don't tell. Patient Educ Couns. 2015 Apr;98(4):512-517.
5. Geller AI, Shehab N, Weidle NJ, et al. Emergency department visits for adverse events related to dietary supplements. N Engl J Med. 2015 Oct 15;373(16):1531-1540.