H πορεία του ουρικού οξέος δια μέσου των αιώνων.
Δρ Αχιλ. Ε, Γεωργιάδης, ρευματολόγος
Είναι γνωστό ότι όλες οι πρωτεϊνες που καταναλώνουμε με την τροφή μας, αλλά και οι πυρηνοπρωτείνες που προέρχονται είτε από την καθημερινή και αθρόα καταστροφή των κυττάρων του σώματός μας, είτε από την αντικατάσταση των κυττάρων των διαφόρων ιστών μας, μεταβολίζονται στον οργανισμό μας, με την βοήθεια πολλών και διαφόρων ενζύμων. Κύριος στόχος αυτής της βιομετατροπής είναι η δημιουργία πιο απλών και πιο διαλυτών ενώσεων, που να μπορούν εύκολα να αποβληθούν από τα νεφρά και το έντερο. Τα δύο πιο σημαντικά από αυτά τα ένζυμα ήταν, από την αρχή της εμφάνισης των θηλαστικών, η οξειδάση της ξανθίνης και η ουρικάση. Η πρώτη μετατρέπει και την υποξανθίνη και την ξανθίνη σε ουρικό οξύ και η δεύτερη διασπά το ουρικό οξύ σε αλλαντοϊνη, η οποία στην συνέχεια, ακολουθώντας κάποια απλά μεταβολικά βήματα, αποβάλλεται τελικά από τα νεφρά. Η μετάλλαξη που ανέτρεψε την ροή αυτής της διαδικασίας αφορούσε το ηπατικό ένζυμο ουρικάση, το οποίο έπαψε να δημιουργείται στο ήπαρ πριν 13 εκατομμύρια στα hominidae, που ανήκουν ο άνθρωπος και τα ανώτερα πιθηκοειδή. Ετσι, ανεστάλη η μετατροπή του αδιάλυτου ουρικού οξέος στην ευδιάλυτη αλλαντοϊνη. Προοδευτικά, το ουρικό οξύ άρχισε να αθροίζεται στο αίμα, προκαλώντας εντυπωσιακές αλλαγές στον οργανισμό των hominidae και οδηγώντας την οικογένεια σε διαφορετική εξελικτική πορεία από τα υπόλοιπα θηλαστικά.
Οι αλλαγές αυτές, τις οποίες η λογική της εξέλιξης του είδους τις θεώρησε πολύ χρήσιμες, για να σταθεροποιηθούν, χρειάστηκε να συμπληρωθούν από κάποιες τροποποιήσεις στα γονίδια των κυττάρων των νεφρικών σωληνάριων. Οι πολυμορφισμοί αυτοί έδωσαν τη δυνατότητα στο νεφρό να επαναρροφά το 90% του ουρικού οξέος που διηθείται από τα σπειράματα και να το διατηρούν πάντα σε ικανοποιητικά επίπεδα στον οργανισμό. Πρόσφατα προσδιορίσθηκαν αρκετά γονίδια στα κύτταρα του τοιχώματος των εγγύς εσπειραμένων σωληνάριων των νεφρών, τα οποία (δια μέσου των πρωτεϊνών που εκφράζουν στην κορυφαία πλευρά της μεμβράνης) ελέγχουν την επαναρρόφηση και την απέκκριση του ουρικού οξέος του σωληναριακού αυλού και έχουν την δυνατότητα να μεταβάλουν αισθητά την ποσοτική αποβολή του από τα νεφρά. Οι πολυμορφισμοί αυτών των γονιδίων, κατά τη διάρκεια της εξέλιξης, επέτρεψαν την σταθερή αύξηση του ουρικού οξέος στο αίμα.
Γιατί όμως το ουρικό οξύ ήταν τόσο χρήσιμο για την εξέλιξη του ανθρώπου; Πολλοί ερευνητές ασχολήθηκαν με το θέμα, πολλές είναι οι απόψεις που έχουν εκφρασθεί. Εδώ θα αναφέρουμε τις τρεις κυριότερες.
α)Το ουρικό οξύ σαν ισχυρό αντιοξειδωτικό.
Είναι γνωστό ότι μία από τις πιο σοβαρές αιτίες θανάτου των κυττάρων του οργανισμού είναι η αύξηση των τοξικών ριζών οξυγόνου και υπεροξειδίου, το «οξειδωτικό στρες» όπως ονομάζεται. Το οξειδωτικό στρες οφείλεται στην ακτινοβολία των κυττάρων από τις υπεριώδες ακτίνες του ήλιου ή την κοσμική ακτινοβολία με ακτίνες Χ. Οι ακτινοβολίες αυτές, επιδρώντας στο κυτταρόπλασμα και σε άλλα ενδοκυττάρια μικροοργανίδια (όπως τα μιτοχόνδρια), προκαλούν την παραγωγή ιδιαίτερα ενεργών μορίων οξυγόνου (απλής ή τριπλής κατάστασης) με έντονες καταστρεπτικές ιδιότητες στα δομικά στοιχεία του κυττάρου. Η ταυτόχρονη επίδραση του όζοντος στους ίδιους οργανισμούς προκαλεί μία επιπλέον παραγωγή και άλλων τοξικών ριζών οξυγόνου. Επομένως με αυτή τη διαδικασία τα κύτταρα του σώματός μας είτε πεθαίνουν, είτε μεταλλάσσεται το DNA του πυρήνα τους και πολλαπλασιάζονται άτακτα, δημιουργώντας καρκίνους. Μελέτες έδειξαν ότι το ουρικό οξύ που ευρίσκεται διαλυμένο μέσα στο κυτταρόπλασμα κάθε ανθρώπινου κυττάρου, έχει τη δυνατότητα να αναστέλλει το «οξειδωτικό στρες», άρα και τον πρόωρο θάνατο του κυττάρου. Η αναστολή αυτή οφείλεται στην σύνδεσή του με τον χαλκό και τον σίδηρο, δύο μεταλλικά ιόντα, που συνυπάρχουν στη περιοχή και αποτελούν τους πιο σημαντικούς καταλύτες στη δημιουργία των τοξικών ριζών οξυγόνου. Πιστεύεται ότι ο ουρικό οξύ καλύπτει περισσότερο από το 50% των αντιοξειδωτικών δυνατοτήτων του ανθρώπινου οργανισμού και μάλιστα η δράση του αυτή ενισχύεται και από το ασκορβικό οξύ ή βιταμίνη C που είναι και αυτό αντιοξειδωτική ουσία. Η αδυναμία παραγωγής ασκορβικού οξέος στον άνθρωπο, οφείλεται στο γεγονός ότι κατά την πρωτόγονη φάση του, επειδή η βασική τροφή του ήταν χόρτα και ρίζες που περιέχουν άφθονη βιταμίνη C, ο οργανισμός δεν χρειάσθηκε να δημιουργήσει ενδογενή μηχανισμό παραγωγής ασκορβικού οξέος. Όταν η διατροφή του άλλαξε κατά τη διάρκεια της εξέλιξης, τότε το ουρικό οξύ ανέλαβε προοδευτικά τον κύριο αντιοξειδωτικό ρόλο στον οργανισμό.
Η αντιοξειδωτική δράση του ουρικού οξέος είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στον εγκέφαλο. Ο τελευταίος χρησιμοποιεί το 1/5 του καθημερινού οξυγόνου που αναπνέουμε και η μεταβολική δραστηριότητά του είναι η μεγαλύτερη στον οργανισμό. Ουσίες αντιοξειδωτικές όπως το ουρικό οξύ θεωρητικά πρέπει να προστατεύουν σημαντικά τον εγκέφαλο.
Συμπερασματικά, τα κύτταρα των οργανισμών που έχουν καλή αντιοξειδωτική άμυνα αφ’ ενός ζουν περισσότερο και αφ’ ετέρου δεν δημιουργούν εύκολα καρκίνους. Ίσως αυτός και να είναι και ένας από τους λόγους που το ανθρώπινο είδος κατόρθωσε προοδευτικά να αυξήσει το μέσο όρο ζωής του συγκριτικά με πολλά άλλα θηλαστικά. Όποιος ζει περισσότερο, έχει την δυνατότητα να αθροίζει πολλές εμπειρίες, να αντιμετωπίζει με μεγαλύτερη άνεση το εχθρικό ή μη περιβάλλον του και να εξελίσσεται (Bonifacio Á.,and Macarrón-Vicente., Rheumatology. 2010;49(11):2010-2015).
β)Το ουρικό οξύ και η όρθια στάση του ανθρώπου
Στη Μειόκαινο εποχή, μεταξύ 24 και 6 εκατομμυρίων ετών στο παρελθόν, ο άνθρωπος ήταν ένα τετράποδο, που ζούσε μέσα στα δάση και έτρωγε καρπούς ρίζες και φύλλα. Η ποσότητα του χλωριούχου νατρίου στη διατροφή του ήταν ελάχιστη και η αρτηριακή πίεση του ήταν ρυθμισμένη για τετράποδη στάση. Κάθε φορά που προσπαθούσε να σηκωθεί, πάθαινε ορθοστατική υπόταση και επανέρχονταν στην τετράποδη θέση. Με την προοδευτική άνοδο του ουρικού οξέος στον οργανισμό του ανθρώπου, προ 13 εκατομμυρίων ετών, τα πράγματα άλλαξαν. Είναι αποδεδειγμένο, αφ’ ενός ότι το ουρικό οξύ διεγείρει το σύστημα αγγειοτενσίνης-ρενίνης και αυξάνει προοδευτικά την αρτηριακή πίεση και αφ’ ετέρου ότι, δρώντας χρονίως στο μικροαγγειακό σύστημα των νεφρών, αυξάνει την επαναρρόφηση χλωριούχου νατρίου. Οι δύο αυτοί μηχανισμοί επέτρεψαν στον άνθρωπο να σταθεροποιήσει την αρτηριακή πίεσή του σε υψηλότερα επίπεδα και να μπορέσει να μεταβάλλει την στάση του μέσα στο χώρο. Με αυτή τη διαδικασία, από τετράποδο εξελίχθηκε προοδευτικά σε δίποδο, χωρίς να αντιμετωπίζει πρόβλημα ορθοστατικής υπότασης και χωρίς να αλλάξει την φυτική κατά βάση διατροφή του. Εγινε δηλαδή άνθρωπος από το «άνω θρώσκω», δηλαδή βλέπω προς τα επάνω, όπως σωστά, για μια ακόμη φορά, καλύπτει ετυμολογικά, η υπέροχη ελληνική γλώσσα.
Η δίποδη στάση του ανθρώπου τον βοήθησε: α) να ελευθερώσει τα άνω άκρα του, να τα μετατρέψει σε χέρια και να αρχίσει να τα χρησιμοποιεί φτιάχνοντας εργαλεία και όπλα, β) να αυξήσει το οπτικό του πεδίο και να βελτιώσει την άμυνά του και την αναζήτηση τροφής και γ) να διανύει μεγάλες αποστάσεις, ακόμη και φορτωμένος, ώστε να μπορεί να μετακινείται, να μεταναστεύει πιο εύκολα και τελικά να κατακτήσει ολόκληρο τον πλανήτη. Πολλοί πιστεύουν ότι από την εποχή που ο άνθρωπος έγινε δίποδο ον, άρχισε να αυξάνεται προοδευτικά και το μέγεθος του εγκεφάλου του και έγινε και πολύ πιο έξυπνος.
γ) Η νευροδιεγερτική δράση του ουρικού οξέος
Η μοριακή δομή του ουρικού οξέος ομοιάζει πολύ με κάποια από τα πιο γνωστά νευροδιεγερτικά, όπως είναι η καφείνη και η θεοβρωμίνη. Πιστεύεται λοιπόν ότι η απώλεια της ουρικάσης και η αύξηση του ουρικού οξέος είναι ένας από τους λόγους που ο άνθρωπος κατάφερε να εξελιχθεί πνευματικά, συγκριτικά με τα άλλα είδη. Έδρασε δηλαδή σαν χρόνιο νευροδιεγερτικό και μετέτρεψε τον άνθρωπο σε εξυπνότερο είδος. Επιδημιολογικές έρευνες δείχνουν ότι άτομα με ουρική αρθρίτιδα παθαίνουν σπανιότερα νόσο του Alzheimer (Euser, SM, et al, Brain 2009; DOI: 10.1093/brain/awn316), Lu, Na, et al, ACR 2014; Abstract 827).
Αλλά, σύμφωνα με την αντίστροφη έκδοση του αρχαίου ρητού «ουδέν κακόν αμιγές καλού», των στωϊκών φιλοσόφων, έτσι και σε αυτή την περίπτωση η εξέλιξη του ανθρώπου έφερε και κάποια ιδιαίτερα αρνητικά αποτελέσματα. Το κυριότερο από αυτά ήταν η αλλαγή της διατροφής του. Ο άνθρωπος από χορτοφάγος κατέληξε να τρώει σε καθημερινή βάση τροφές πλούσιες σε πρωτεϊνες, λίπη, σάκχαρο και αλάτι. Ολα αυτά εκτόξευσαν το ουρικό του οξύ σε υψηλά επίπεδα και συνέβαλαν στο να παγιωθεί σε πολλούς από εμάς μια χρόνια παθολογική υπερουριχαιμία που οδηγεί αφ’ ενός σε βλάβες του καρδιαγγειακού συστήματος (υπέρταση, έμφραγμα, εγκεφαλικό επεισόδιο κ.ά.) και χρόνια νεφρική νόσο, αφ’ ετέρου στην εκδήλωση της ουρικής αρθρίτιδας και την προοδευτική βλάβη των αρθρώσεων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της εξελικτικής διαδικασίας, αποτελεί η περίπτωση της φυλής των Μαορί στη Νέα Ζηλανδία. Η φυλή αυτή, μέχρι το 1900 μ.Χ. ζούσε τρώγοντας καρπούς, ελάχιστο κρέας και ψάρια. Μετά, ήρθε σε επαφή με τον «πολιτισμένο» κόσμο, η διατροφή της προοδευτικά άλλαξε και άρχισε να τρώει τροφές πλούσιες σε πρωτείνες, λίπη, σάκχαρο και άφθονο αλάτι. Ολα αυτά οδήγησαν στην παχυσαρκία, τον διαβήτη, την υπέρταση και όλα τα βλαβερά της επακόλουθα. Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι η υπερουριχαιμία που παρουσιάζει η φυλή αυτή και που θεωρείται η υψηλότερη στον κόσμο. Για να επιτευχθεί το ρεκόρ αυτό χρειάζεται και την συνδρομή των νεφρών. Πράγματι, έχει διαπιστωθεί ότι οι Μαορί παρουσιάζουν και μια κληρονομική ανεπάρκεια κάποιου ενζύμου, το οποίο βοηθά στην εύκολη αποβολή του ουρικού οξέος από τα νεφρά. Οσο λοιπόν η δίαιτά τους ήταν σωστή δεν είχαν πρόβλημα υπερουριχαιμίας,, μόλις όμως άλλαξε προς στο χειρότερο, σύντομα απέκτησαν μια από τις βαρύτερες μορφές υπερουριχαιμία και ουρικής νόσου.
Κάπως έτσι πιστεύεται ότι εξελίχθηκε και ο άνθρωπος. Διότι, για να αποκτήσεις βλαπτική υπερουριχαιμία και ουρική αρθρίτιδα, χρειάζεται, πλην της κακής δίαιτας και η συμμετοχή των νεφρών, σε άλλοτε άλλο βαθμό, που αρχικά τουλάχιστον οφείλεται σε γενετική βλάβη. Γι’ αυτό και πολλοί άνθρωποι με υπερουριχαιμία, που τα νεφρά τους δεν έχουν σοβαρή γενετική βλάβη, δεν αναπτύσσουν ουρική αρθρίτιδα.
Η εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας από τους ιστορικούς χρόνους και μετά βάδισε παράλληλα με την εξέλιξη της ανθρώπινης διατροφής. Οι πιο πλούσιοι έτρωγαν και έπιναν περισσότερο, έτσι έγιναν παχύσαρκοι και σαν τιμωρία τους πάθαιναν συχνότερα τα νοσήματα που συνδέονται με την αύξηση του σωματικού βάρους, όπως π.χ. υπέρταση, εμφράγματα, εγκεφαλικά επεισόδια, διαβήτη κλπ. Η κορωνίδα, η πιο εντυπωσιακή και θορυβώδης εκδήλωση σε κλινικό επίπεδο απ’ όλες αυτές τις παθήσεις, είναι μια νόσος που διαρκεί χρόνια, πονά αλλά δεν θανατώνει, και αυτή είναι η οξεία ουρική αρθρίτιδα, η ποδάγρα όπως ονομάστηκε. Έτσι η ουρική αρθρίτιδα ονομάσθηκε αρχικά «νόσος των βασιλιάδων», μετά με την εξέλιξη της αστικής τάξης έγινε «νόσος των πλουσίων» και τα τελευταία χρόνια προσβάλλει όλες τις τάξεις και πλέον είναι μια «αταξική νόσος» (Nuki G and Simkin P. Arthritis Research & Therapy 2006, 8(Suppl 1):S1, Bonifacio Á.,and Macarrón-Vicente., Rheumatology 2010;49(11):2010-2015).
Η ιστορία της ουρικής αρθρίτιδας
Την ουρική αρθρίτιδα ως νόσο την περιέγραψαν πρώτοι οι Αιγύπτιοι, το 2640 π.Χ. Ο Imhotep (2667 BC - 2648 BC), Αιγύπτιος αρχιτέκτονας και γιατρός ήταν πολυγραφότατος και σε έναν από τους παπύρους του (Turin papyri) περιέγραψε για πρώτη φορά όχι μόνο την κλινική εικόνα αλλά και κάποια θεραπεία της νόσου με διάφορα φυτά. Ο Imhotep είναι ο αρχιτέκτονας και της κλιμακωτής πυραμίδας που ευρίσκεται στην περιοχή Saqqara κοντά στο Κάϊρο και λατρεύτηκε σαν θεός από τους Αιγυπτίους. Δύο ακόμη πολύ γνωστοί πάπυροι, ο πάπυρος του Ebers και αυτός του Edwin Smith, που χρονολογούνται περί το 1550 πΧ, περιγράφουν την νόσο σαν ξεχωριστή οντότητα. Αιγυπτιακές μούμιες με αρθρικές αλλοιώσεις που φαίνεται να οφείλονται σε ουρική αρθρίτιδα, έχουν ηλικία 4.000 ετών.
Μετά τους Αιγυπτίους, οι Ελληνες ανέλαβαν να ερμηνεύσουν και να θεραπεύσουν την νόσο διαμέσου των αιώνων.
Πρώτος ο Ιπποκράτης γύρω στον 5ο αιώνα πΧ, στους αφορισμούς του αναφέρει κάποια από τα 5 βασικά σημεία της νόσου: α) Οι γυναίκες πριν από την εμμηνόπαυση δεν παθαίνουν ουρική αρθρίτιδα. β) Τα παιδιά δεν παθαίνουν ουρική αρθρίτιδα. γ) Οι ευνούχοι δεν παθαίνουν ουρική αρθρίτιδα. δ) Οι κρίσεις της νόσου είναι περισσότερες άνοιξη και φθινόπωρο και ε) Η κρίση δεν διαρκεί ποτέ περισσότερο από 40 ημέρες και αυτοθεραπεύεται. Την ονόμασε και αυτός νόσο των πλουσίων σε αντίθεση με την οστεοαρθρίτιδα που την ονόμασε νόσο των πτωχών. Την ίδια εποχή δόθηκε στη νόσο και το όνομα ποδάγρα (παρενόχληση στο πόδι) από την συχνή προσβολή της 1ης μεταταρσιοφαλαγγικής άρθρωσης των άκρων ποδιών.
Κάποιους αιώνες μετά ο Γαληνός, Έλληνας γιατρός στη Ρώμη, τον πρώτο αιώνα μ.Χ., παρατηρώντας τα κλινικά σημεία και συμπτώματα μιας κρίσης ουρικής αρθρίτιδας, περιέγραψε πρώτος τα 4 σημεία της φλεγμονής, δηλαδή πόνο, θερμότητα, ερυθρότητα και οίδημα (Dolor, calor, rubor, tumor) και πρόσθεσε και το 5ο Functio laesa (απώλεια λειτουργικότητας). Ηταν αυτός που συνέδεσε την νόσο αφ’ ενός με τους ουρικούς τόφους και αφ’ ετέρου με μια κληρονομική προδιάθεση.
Αρκετούς αιώνες μετά, ένας άλλος Έλληνας γιατρός της εποχής του Ιουστινιανού (7ος αιώνας μ.Χ.), ο Αλέξανδρος από τις Τράλλεις της Λυδίας, στη Μικρά Ασία, χρησιμοποίησε πρώτος την κολχικίνη για την αντιμετώπιση της κρίσης της ουρικής αρθρίτιδας. Έκτοτε μέχρι σήμερα, η κολχικίνη αποτελεί το βασικό φάρμακο που χρησιμοποιούμε για την κρίση και που προέρχεται από ένα πολύ όμορφο φυτό, το φθινοπωρινό κρινάκι (Colchicum automnale).
Όλα αυτά τα σωστά που έκαναν οι Έλληνες τα ανέτρεψε ένας Άγγλος γιατρός, ο Thomas Syndeham, (1650 μΧ), ο οποίος ονομάστηκε και «ο Αγγλος Ιπποκράτης»: Έπασχε και ο ίδιος από ουρική αρθρίτιδα αλλά, επειδή είχε πρόβλημα με τα καθαρτικά (και είναι γνωστό ότι η κολχικίνη προκαλεί σε μεγάλες δόσεις διάρροια), έπεισε τους υπόλοιπους γιατρούς της εποχής του, να μην την χορηγούν σε κρίση της νόσου.
Αφού λοιπόν ταλαιπωρήθηκαν οι ασθενείς για 150 χρόνια περίπου, ένας Αυστριακός γιατρός, και προσωπικός γιατρός της αυτοκράτειρας Μαρίας Θηρεσίας, ο Baron von Stoerk, επανέφερε την κολχικίνη στην θεραπεία της κρίσης της ουρικής αρθρίτιδας, και έκτοτε κατέχει δεσπόζουσα θέση μέχρι σήμερα.
Τους κρυστάλλους του ουρικού μονονατρίου τους είδε πρώτος, το 1649, o Antonie van Leeuwenhoek, που είναι και ο εφευρέτης του μικροσκοπίου, σε έναν ουρικό τόφο που έβγαλε από το πτερύγιο του αυτιού του, μια και έπασχε και ο ίδιος από ουρική νόσο.
Το 1854, ο Α.Β. Garrod απέδειξε πρώτος ότι η υπερουριχαιμία είναι το αίτιο της ουρικής αρθρίτιδας και των ουρικών τόφων με ένα πολύ απλό τρόπο, ο οποίος όμως δεν στερείτο ακρίβειας. Εβαλε σε ένα ποτήρι τον ορό ενός υπερουριχαιμικού ασθενούς μαζί με μία φυτική κλωστή και τα άφησε 24 ώρες. Στο τέλος των 24 ωρών πάνω στην κλωστή είχαν σχηματισθεί κρύσταλλοι ουρικού μονονατρίου (Garrod A.B.Trans.med.chir.Soc.Edinb. 1848;31:83-98)..
Το 1951 οι Gutman και Yu ανακάλυψαν την προβενεσίδη, το πρώτο αποτελεσματικό ουρικοδιουρητικό το οποίο κατόρθωσε όχι μόνο να μειώσει το ουρικό οξύ αίματος αλλά και να μειώσει και το μέγεθος των τόφων.
To 1961 οι ΜacCarty και Hollander για πρώτη φορά απέδειξαν ότι η έγχυση κρυστάλλων ουρικού μονονατρίου μέσα σε άρθρωση ζώων ή ανθρώπου μπορεί να προκαλέσει κρίση ουρικής αρθρίτιδας (McCarty DJ and Hollander Jl.,Ann.Intern.Med.1961;54,452-460), κάτι που είχε για πρώτη φορά παρατηρήσει ο Freudweiler to 1901, αλλά το έργο του δεν έγινε γνωστό (Freudweiler M.,Dtsch Arch Klin Med 1901;69:155-205).
Η τελευταία ανακάλυψη που πραγματικά άλλαξε την εικόνα της νόσου ήταν η δημιουργία του φαρμάκου αλλοπουρινόλη. Ένα φάρμακο που αναστέλλει την οξειδάση της ξανθίνης και εμποδίζει την δημιουργία του ουρικού οξέος στον οργανισμό. Οι δύο Αμερικανοί ερευνητές που την συνέθεσαν πρώτοι, η Gertoude Ellion και ο Georges Hitchings, τιμήθηκαν με βραβείο Nobel της ιατρικής το 1988, γι’ αυτή τους την ανακάλυψη.
Χρειάστηκαν 40 περίπου χρόνια για να δημιουργηθεί ένα νέο φάρμακο πιο αποτελεσματικό από την αλλοπουρινόλη και πολύ περισσότερο ασφαλές, η φεμπουξοστάτη, για την οποία όμως θα μιλήσουμε στη συνέχεια.
Η ουρική αρθρίτιδα έχει επηρεάσει με πολλούς τρόπους το κοινωνικοπολιτικό σκηνικό της ανθρωπότητας. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, και ιδιαίτερα στην Αγγλία, μέχρι πρόσφατα (1964) το να μην πάσχει κάποιος από ουρική αρθρίτιδα θεωρείτο κοινωνικό μειονέκτημα. Μπορεί η νόσος να χαρακτηρίζονταν «νόσος των πλουσίων», απ’ ό,τι φαίνεται όμως, πολλοί είχαν πεισθεί ότι άλλο ήταν να πάσχεις από κοινό κρυολόγημα και άλλο από ουρική αρθρίτιδα. Η δεύτερη αύξανε το κοινωνικό σου status.
Στην παγκόσμια ιστορία πολλοί από τους φημισμένους ηγέτες έπασχαν από ουρική αρθρίτιδα, όπως ο Κάρολος ο 5ος, βασιλιάς της Ισπανίας, ο Ερρίκος ο 8ος, βασιλιάς της Αγγλίας, ο Φραγκλίνος Ρούσβελτ, ο Ισαάκ Νεύτων, ο Χριστόφορος Κολόμβος, ο Κάρολος Μάρξ και πολλοί άλλοι. Είναι αρκετοί αυτοί που πιστεύουν ότι κάποιες από τις αποφάσεις τους, που επηρέασαν την ζωή χιλιάδων συμπολιτών τους, πάρθηκαν κατά τη διάρκεια μιας κρίσης ουρικής αρθρίτιδας.
Αλλά και από τους γιατρούς που ασχολήθηκαν με την ουρική αρθρίτιδα, οι περισσότεροι έπασχαν από αυτήν: Αναφέρω χαρακτηριστικά τον Antoni van Leeuwenhoek (1632–1723) - από τους πρωτοπόρους του μικροσκοπίου, ο οποίος είδε και περιέγραψε πρώτος τους κρυστάλλους ουρικού μονονατρίου που ανέσυρε από έναν ουρικό τόφο του. Τον William Hyde Wollaston το 1797, ο οποίος ήταν ο πρώτος που συνέδεσε την ουρική αρθρίτιδα με το ουρικό οξύ, πειραματιζόμενος σε έναν τόφο που είχε πάρει από το πτερύγιο του αυτιού του. Τέλος τον Sir Alfred Baring Garrod (1848) που απέδειξε ότι η υπερουριχαιμία είναι αυτή που δημιουργεί την ουρική αρθρίτιδα.
Την μετονομασία της ποδάγρας σε goute (από την λατινική λέξη goutta= σταγόνα) την έδωσε ένας δομινικανός καλόγερος ο Randolphus of Bocking (1197–1258) και οφείλεται την μεσαιωνική αντίληψη ότι ένας από τους 4 «χυμούς» ή ρεύματα του σώματος (μαύρη χολή, κίτρινη χολή, φλέγμα και αίμα) που περιέγραψε πρώτος ένας άλλος Ελληνας γιατρός ο Γαληνός από την Πέργαμο (200 μΧ) και που πρέπει να ευρίσκονται σε ισορροπία για να έχουμε υγεία, ξεφεύγει και «στάζει» μέσα στην άρθρωση προκαλώντας την φλεγμονώδη κρίση (Nuki and Simkin, Arthritis Research & Therapy 2006, 8(Suppl 1):S1 doi:10.1186/ar1906)..
Μέχρι πρόσφατα, το πρόβλημα εντοπίζονταν στην ουρική αρθρίτιδα, μια σχετικά απλή νόσο, κλινικά ιδιαίτερα θορυβώδη αλλά διαχειρίσιμη, με εύκολη διάγνωση και θεραπεία. To σκηνικό άλλαξε τα τελευταία χρόνια, μετά από αλλεπάλληλες δημοσιεύσεις σχετικές με τις καρδιαγγειακές επιπλοκές και την νεφρική ανεπάρκεια που μπορεί να δημιουργήσει η χρόνια υπερουριχαιμία. Τα σύγχρονα αυτά ευρήματα δείχνουν ότι οι επιπλοκές της χρόνιας υπερουριχαιμίας είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες και αποτελούν πλέον ένα σημαντικό και ανεξάρτητο παράγοντα αύξησης της θνησιμότητας. Επομένως, το πιο σωστό πλέον είναι να αντιμετωπίζουμε την ουρική νόσο και όχι την ουρική αρθρίτιδα που αποτελεί ένα μικρό της τμήμα. Το κακό είναι ότι επειδή οι μελέτες αυτές είναι νεότερες και παραμένουν άγνωστες στους περισσότερους, ακόμη και διεθνείς οργανισμοί όπως η Ευρωπαϊκή Ρευματολογική Εταιρεία (EULAR) μόλις πρόσφατα τις αξιολόγησαν και άλλαξαν τις κατευθυντήριες οδηγίες τους σχετικά με την διάγνωση και θεραπεία της ουρικής νόσου (Hamburger M. Et al., Postgratuate Medicine 21;6:71508e,DOI:103810/pgm 2011.11.2511).