Κολλαγόνο και Οστεοαρθρίτιδα. Νέα μελέτη με αμφίβολα αποτελέσματα!
Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης. Ρευματολόγος, (myoskeletiko@gmail.com)
Είναι γνωστό σε όσους διαβάζουν τα τελευταία χρόνια αυτόν τον ιστότοπο ή με έχουν ακούσει σε κάποιες σχετικές παρουσιάσεις μου σε συνέδρια ότι έχω τοποθετηθεί σαφώς αρνητικά στην άποψη ότι το κολλαγόνο μπορεί να βοηθήσει στην θεραπεία μιας υπάρχουσας Οστεοαρθρίτιδας ή ακόμη και να αναστείλει την εξέλιξη της. Παρόλα αυτά είμαι υποχρεωμένος να αναφέρω ότι κάποιοι άλλοι συνάδελφοι γιατροί ή όχι, έχουν δημοσιεύσει μελέτες που καταλήγουν σε τελείως διαφορετικά αποτελέσματα. Μια μελέτη είναι αυτή που αναφέρω σήμερα και δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Osteoarthritis Cartilage με Impact Factor 7, ο οποίος θεωρείται καλός σε διεθνές επίπεδα.
Οι συγγραφείς έκαναν μία μετανάλυση 35 τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων μελετών (RCTs) οι οποίες δημοσιεύθηκαν από το 1991 έως το 2023 και περιλάμβαναν 3125 ασθενείς, μέσης ηλικίας από 50 έως 60 ετών, οι οποίοι έπασχαν από Οστεοαρθρίτιδα και οι οποίοι αξιολογήθηκαν ανάλογα με την βελτίωση ή όχι του πόνου και την μεταβολή της λειτουργικότητας της οστεοαρθρικής άρθρωσης μετά από την λήψη σκευασμάτων κολλαγόνου. Τελικά αξιολογήθηκαν συνολικά 24 RCTs που αφορούσαν 2647 ασθενείς. Αναφέρω, προς αποφυγή παρεξήγησης, κατά λέξη την άποψη τους: «Διαπιστώθηκε ότι τα παράγωγα κολλαγόνου επέδειξαν μικρές έως μέτριες επιδράσεις στη μείωση του πόνου σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου (τυπική μέση διαφορά [SMD], -0,35, 95% CI, -0,48 έως -0,22), που αντιστοιχεί σε μείωση του πόνου κατά 8,5 mm σε οπτική αναλογική κλίμακα 100 mm (95% CI, 11,7 έως -5,4). Η βεβαιότητα αυτής της εκτίμησης ήταν μέτρια.
Όσον αφορά την λειτουργικότητα οι συγγραφείς αναφέρουν κατά λέξη: Η χρήση παραγώγων κολλαγόνου συσχετίστηκε με σημαντικές βελτιώσεις στη φυσική λειτουργία σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου (SMD, -0,31, 95% CI, -0,41 έως -0,22). Η βεβαιότητα αυτής της εκτίμησης ήταν υψηλή.
Τέλος όσον αφορά τις ανεπιθύμητες ενέργειες δεν αναφέρθηκαν σημαντικά προβλήματα στους πάσχοντες.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς οι περιορισμοί της μελέτης ήταν βασικά η μεγάλη ποικιλία σχημάτων και οδών χορήγησης για όλα τα παράγωγα κολλαγόνου που χρησιμοποιήθηκαν σε όλες τις μελέτες και επιπλέον, αναγνωρίζουν ότι η διάρκεια παρακολούθησης των τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων μελετών (RCTs) ήταν σύντομη.
Παρόλα αυτά καταλήγουν ότι: «τα παράγωγα κολλαγόνου μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως συμπληρώματα διατροφής για την μείωση του πόνου και την λειτουργική βελτίωση σε ασθενείς με Οστεοαρθρίτιδα, αλλά χρειάζονται περισσότερες μελέτες στο μέλλον για την επικύρωση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων των παραγώγων κολλαγόνου".
Η άποψη μου είναι ότι η μετανάλυση αυτή προσφέρει λίγα θετικά στοιχεία για την δράση των σκευασμάτων του κολλαγόνου για δύο κυρίως λόγους: 1) Η Οστεοαρθρίτιδα σαν νόσος έχει μια πορεία τελείως διαφορετική από τις κλασικές φλεγμονώδεις αρθροπάθειες δηλαδή εξελίσσεται με εξάρσεις και υφέσεις η κλινική χρονική διάρκεια των οποίων εξαρτάται συνήθως από το αίτιο που προκάλεσε την έξαρση. Επομένως σε ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών μπορεί η βελτίωση να ήταν αυτόματη διότι αποσύρθηκε το βλαπτικό αίτιο και όχι φαρμακογενής. 2) Η δόση αλλά και η φαρμακοτεχνική δομή του σκευάσματος παίζει μεγάλο ρόλο σε κάθε φαρμακευτική θεραπεία και σε αυτή την μελέτη δοκιμάστηκαν πολλά και διαφορετικά σκευάσματα.
Συμπέρασμα τόσο οι συγγραφείς, όπως αναφέρουν, αλλά και εγώ σαν αναγνώστης, θα ήθελα πολλές περισσότερες μελέτες στο μέλλον πιο καλά δομημένες για να είμαι σίγουρος ώστε να συστήσω το κολλαγόνο σε μια Οστεοαρθρίτιδα λαμβάνοντας υπόψιν μου όχι μόνο τις μελέτες αλλά και την υψηλή τιμή του.
Πηγή: Liang CW, Cheng HY, Lee YH, Liao CD, Huang SW. Efficacy and safety of collagen derivatives for osteoarthritis: a trial sequential meta-analysis. Osteoarthritis Cartilage. Published online January 11, 2024. doi:10.1016/j.joca.2023.12.010.