Tα φυτοοιστρογόνα (σόγια κ.λπ.) και η εμμηνόπαυση.
Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, ρευματολόγος
Τα φυτοοιστρογόνα είναι ουσίες που η χημική δομή τους ομοιάζει με τα οιστρογόνα, ιδιαίτερα με την 17β—estradiol. Έχουν οιστρογονικές και αντι οιστρογονικές δράσεις και συνδέονται με τους οιστρογονικούς υποδοχείς ή διεγείρουν την σύνθεση της SHBG (sex hormone binding globulin). Ευρίσκονται σε διάφορα φυτά, στην σόγια (ισοφλαβόνες), σε διάφορους σπόρους, στα λαχανικά, σε φρούτα κ.ά. Τέσσερεις φαινολικές μη στεροειδείς ομάδες έχουν χαρακτηρισθεί σαν φυτοοιστρογόνα και είναι οι isoflavones (genistein, daidzein, coumestrol και equol), η stilbene (resveratrol), τα φλαβονοειδή (coumestan κ.ά.), και οι lignan (enterodiol και enterolactone).
Από αυτές οι ισοφλαβόνες έχουν πολύ χαμηλή οιστρογονική δράση. Υπολογίζεται ότι είναι περίπου μεταξύ του 1:10 000 και 1:140 000 της δύναμης της οιστραδιόλης. Λέγεται μάλιστα ότι μερικά φυτοοιστρογόνα όταν καταναλώνονται συστηματικά μειώνουν τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού.
Μια ωραία σχεδιασμένη, διπλή τυφλή τυχαιοποιημένη μελέτη, των Levis και συν. από το University of Miami Miller School of Medicine, απέδειξε για πρώτη φορά ότι η χορήγηση 200 mg ισοφλαβoνών από σόγια δεν επιδρά ούτε στην απώλεια οστικής μάζας, ούτε στα συμπτώματα, των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών όπως είναι οι εξάψεις.
Μέχρι πρότινος εργασίες που προέρχονταν συνήθως από την Άπω Ανατολή και ιδιαίτερα από την Κίνα υποστήριζαν ότι οι ισοφλαβόνες που περιέχει το φυτό σόγια, όπως η genistein και η daidzein, ήταν ισχυρά φυτοοιστρογόνα και μπορούσαν στα αρχικά τουλάχιστον στάδια της εμμηνόπαυσης να ελέγξουν την απώλεια οστικής μάζας και κυρίως τις εξάψεις. Οι απόψεις αυτές έχουν επιβάλλει και την χορήγηση φυτοοιστρογόνων σε εκατομμύρια γυναίκες και πολλές φαρμακευτικές εταιρείες έχουν κερδίσει δισεκατομμύρια ευρώ σε όλο τον κόσμο αλλά και στην Ελλάδα πουλώντας σκευάσματα που περιέχουν τις ουσίες αυτές.
Η εργασία που παρουσιάζουμε σήμερα είναι διπλή τυφλή μελέτη και αφορούσε 248 γυναίκες ηλικίας 45 έως 60 ετών. Όλες οι γυναίκες ευρίσκονταν στα 5 πρώτα χρόνια της εμμηνόπαυσης και διαχωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Η πρώτη αφορούσε τις γυναίκες που ελάμβαναν placebo και η δεύτερη τις γυναίκες που ελάμβαναν 200 mg την ημέρα ισοφλαβόνης από σόγια που περιείχαν 91 mg genistein και 103 mg daidzein, για δύο τουλάχιστον χρόνια.
Πρώτος στόχος της μελέτης ήταν να μελετηθούν οι διαφορές στην οστική μάζα της ΟΜΣΣ και του ισχίου, με την μέθοδο DEXA και δεύτερος ήταν να διαπιστωθεί εάν τα δύο αυτά χρόνια υπήρξε μια μεταβολή προς το καλύτερο, των μετεμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων και κυρίως των εξάψεων.
Τα αποτελέσματα έδειξαν:
α) ότι δεν υπήρξε καμμιά θετική επίδραση στην οστική μάζα στην ομάδα που έλαβε την σόγια.
β) οι γυναίκες που ελάμβαναν για 2 χρόνια σόγια είχαν περισσότερες εξάψεις από αυτές που δεν έλαβαν (48.4% έναντι 31.7%, P=0.02.
γ) από πλευράς ανεπιθύμητων ενεργειών δεν υπήρχαν διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων αν και οι γυναίκες που ελάμβαναν σόγια παρουσίασαν μεγαλύτερη δυσκοιλιότητα (31.2% έναντι 20.6%, P=0.06).
δ) δεν υπήρξαν διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων στα επίπεδα της χοληστερίνης, των τριγλυκεριδίων, της TSH ή στα κυτταρολογικά ευρήματα του κολπικού επιχρίσματος.
Το τελικό συμπέρασμα των ερευνητών είναι ότι η σόγια και τα φυτοοιστρογόνα δεν βοηθούν ούτε στην απώλεια της οστικής μάζας, ούτε στις εξάψεις των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών. (doi:10.1001/archinternmed.2011.330).
Οι Κινέζοι, που επιμένουν φανατικά στις αρετές των φυτοοιστρογόνων, συνηθίζουν να λένε ότι «εμείς οι Ευρωπαίοι έχουμε ένα μάτι, οι ίδιοι έχουν δύο και ο υπόλοιπος κόσμος είναι τυφλός» καλόν είναι να μάθουν από έναν αρχαίο Έλληνα σοφό και έναν από τους 7 σοφούς της αρχαιότητας, τον Βία από την Πριήνη της Ιωνίας, ότι η αλαζονεία αποτελεί εμπόδιο σοφίας.