Ο Ιοντικός Δίαυλος Που Σταματά Τον Πόνο Και Οδηγεί Σε Α-πονη Ζωή!
Ερμής Γεωργιάδης, Μοριακός Βιολόγος, (myoskeletiko. com).
Ο πόνος αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα, είτε πρόκειται για ξαφνικά τσιμπήματα, είτε για χρόνιους πόνους. Παρ'όλα αυτά, δεν έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος στον τομέα αυτό, μάλλον λόγω των πολλαπλών ρόλων (moonlighting) ενός διαύλου στα νευρικά κύτταρα. Μία νέα μελέτη εστίασε στο δίαυλο ιόντων νατρίου (Nav1.7), ο οποίος βοηθά στη μεταφορά των ηλεκτρικών σημάτων μεταξύ των νευρικών κυττάρων που σχετίζονται με τον πόνο.
Ηταν γνωστό ότι ο δίαυλος αυτός έπαιζε βασικό ρόλο στον πόνο, αλλά οι προσπάθειες των ερευνητών να σταματήσουν τις δραστηριότητές του μέχρι σήμερα, έπεφταν στο κενό. Ο λόγος ήταν ότι ο δίαυλος έπαιζε και ένα δεύτερο ρόλο που δε σχετιζόταν με το συνηθισμένο ρόλο ενός διαύλου: ρύθμιζε παράλληλα και κάποιες ουσίες που συμμετέχουν στον πόνο, τα οπιοειδή πεπτίδια. Η διαπίστωση αυτή αυτή ώθησε τους ερευνητές να προσπαθήσουν να αντιστρέψουν την απουσία πόνου σε μία γυναίκα με μία σπάνια πάθηση και, επιπλέον, να δημιουργήσουν ποντίκια που δεν πονούσαν καθόλου!
Χρησιμοποιώντας γενετικά μεταλλαγμένα ποντίκια ο John N. Wood, νευροεπιστήμονας στο University College of London, και η ομάδα του ανακάλυψαν ότι ο ολοκληρωτικός αποκλεισμός του διαύλου Nav1.7 όχι μόνο έκανε τα ποντίκια να μην πονούν αλλά αύξησε κατά πολύ το ποσοστό των οπιοειδών πεπτιδίων στα νευρικά κύτταρα. Στα ποντίκια αυτά στα οποία αποκλείστηκε το Nav1.7, τα επίπεδα οπιοειδών ήταν εξαιρετικά υψηλά. Όταν οι ερευνητές έδωσαν στα ποντίκια αυτά ένα φάρμακο που αναστέλλει τη δράση τους (ναλοξόνη - χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις υπερδοσολογίας μορφίνης/κωδεΐνης), τα ποντίκια μπορούσαν κανονικά να αισθανθούν τον πόνο. Αλλά δε σταμάτησαν εκεί. Είδαν τα ίδια αποτελέσματα και στον άνθρωπο σε μία γυναίκα με μία σπάνια μετάλλαξη που αναστέλλει το Nav1.7 και η οποία ήταν ελεύθερη πόνου για όλη τη ζωή της. Οταν οι ερευνητές της χορήγησαν ναλοξόνη, έναν αναστολέα οπιοειδών, ένιωσε πόνο για πρώτη φορά. Ο πόνος έφυγε όταν πέρασε η επίδραση του φαρμάκου.
Ο Wood και οι συνεργάτες του προσπάθησαν να κάνουν και το αντίστροφο: ΄Εδωσαν σε κανονικά ποντίκια ένα συνδυασμό από έναν αναστολέα Nav1.7 και μία πολύ μικρή δόση οπιοιδούς φαρμάκου. Κατά μόνας, τα φάρμακα είχαν ελάχιστο ή καθόλου αποτέλεσμα στην αναστολή του πόνου. Όταν όμως δόθηκαν σε συνδυασμό, μπλόκαραν το δίαυλο ιόντων νατρίου και παράλληλα παρήγαγαν οπιοειδή με αποτέλεσμα τα ποντίκια να μη νιώθουν πόνο. Ο Wood πιστεύει ότι οι αναστολείς του διαύλου δεν μπορούν μόνοι τους να σταματήσουν τον πόνο γιατί μπορεί να μην αναστέλλουν εντελώς τον παράλληλο ρόλο του διαύλου ως ρυθμιστή τον οπιοειδών και συνεπώς τα επίπεδα των οπιοειδών να μην είναι τόσο υψηλά ώστε να σταματούν τον πόνο. Αλλά δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο το πώς ο δίαυλος ρυθμίζει αρχικά τα οπιοειδή. Κάποια πρόδρομα στοιχεία οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το ποσοστό νατρίου το οποίο αφήνει ο δίαυλος να περάσει μέσα στο κύτταρο μπορεί να σχετίζεται με τον έλεγχο αυτό.
Ο Wood πατεντάρισε τη θεραπεία με την ελπίδα ότι κάποια φαρμακευτική εταιρεία θα ενδιαφερθεί να δημιουργήσει μία θεραπεία παρ'όλο που μέχρι τώρα αυτή η συνδυαστική θεραπεία έχει εφαρμοστεί μόνο σε ζώα. Είναι επίσης θετικός στο ότι χρειάζεται για το αποτέλεσμα πολύ μικρή ποσότητα οπιοειδών φαρμάκων και συνεπώς ελαχιστοποιείται η πιθανότητα εθισμού.
Πηγές
- Nature Communications, 2015. DOI:10.1038/ncomms9967
- Mole B. "Scientists may have found formula for a painless existence", Ars Technica, 14/12/2015