MicroRNA. Επιτέλους κάτι καινούργιο και πολλά υποσχόμενο στην Οστεοπόρωση.
Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, Ρευματολόγος, (www.myoskeletiko.com).
Για να κατανοήσουμε την λειτουργία των ΜικροRNA (microRNA ή MiRNA) πρέπει κατ αρχήν να περιγράψουμε μερικά βασικά στοιχεία για την λειτουργία των γονιδίων και του DNA. Ολοι γνωρίζουμε ότι ο γενετικός κώδικας του ανθρώπου βρίσκεται στα χρωμοσώματα του. Κάθε ένα από αυτά περιέχει κάποια από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ατόμου δομημένα σε μια σειρά νουκλεϊνικών οξέων και πρωτεϊνών τα οποία αποτελούν το DNA του. Το DNA αποτελεί τον αρχικό κρίκο μιας αλυσιδωτής διαδικασίας η οποία καταλήγει στην δημιουργία μιας πρωτεΐνης, η οποία θα αποτελέσει την απάντηση του κυττάρου σε κάθε έξω ή ενδοκυτταρικό ερέθισμα. Η απάντηση αυτή εκφράζεται συνήθως με την παραγωγή μιας ειδικής λειτουργικής πρωτεΐνης η οποία σκοπό έχει να το αντιμετωπίσει, θετικά ή αρνητικά.
Η διαδικασία είναι απλή: Αρχικά οι ουσίες οι οποίες συνθέτουν το ερέθισμα, αφού υποστούν κάποιες δομικές τροποποιήσεις στο κυτταρόπλασμα εισέρχονται στον πυρήνα του κυττάρου όπου συνδέονται με ειδικά μόρια ή ομάδες μορίων, τα ονομάζόμενα γονίδια, τα οποία βρίσκονται σε προκαθορισμένες περιοχές της διπλής έλικας του DNA. Η σύνδεση αυτή ενεργοποιεί τα γονίδια, δηλαδή τα αναγκάζει να μεταγράψουν στοιχεία από τo αρχικό ερέθισμα να δημιουργήσουν μια νέα κωδική σειρά αμινοξέων. Η σειρά αυτή ονομάζεται mRNA (messanger RNA) η οποία εξέρχεται από τον πυρήνα και συνδέεται στο αντίστοιχο ριβόσωμα (πολυπρωτεϊνικό μικρομόριο) του αδρού ενδοπλασματικού δικτύου της κυτταρικής μεμβράνης, δηλαδή του εργοστασίου παραγωγής των πρωτεϊνών του κυττάρου. Ο ρόλος του ριβοσώματος είναι να μεταφράσει την σειρά των αμινοξέων του mRNA και να δημιουργήσει μια αντίστοιχη πολυπεπτιδική σειρά η οποία θα αποτελέσει την βασική δομή μιας κατάλληλης λειτουργικής πρωτεΐνης. Σκοπός της πρωτεΐνης αυτής είναι να δράσει σαν παράγωγο του κυττάρου, είτε στο ίδιο το κύτταρο, είτε σε παράπλευρα κύτταρα, είτε σε απομακρυσμένα κύτταρα αντιδρώντας θετικά ή αρνητικά, στο αρχικό ερέθισμα το οποίο είναι υπεύθυνο για όλη την παραπάνω αλληλουχία των γεγονότων. Το ερέθισμα δηλαδή το οποίο προκάλεσε την έκφραση του αντίστοιχου γονιδίου.
Τα microRNA είναι μικρά τμήματα RNA τα οποία βρίσκονται σε αφθονία μέσα στο κύτταρο και παρεμβαίνουν σε όλη την παραπάνω διαδικασία από την μεταγραφή έως την μετάφραση της πληροφορίας (ερεθίσματος) και μπορούν να την επιταχύνουν, να την επιβραδύνουν ή εάν υπάρχει κάποιο πρόβλημα στην ροή της να βρούν ένα διαφορετικό μεταβολικό μονοπάτι για μπορέσει να ολοκληρωθεί η συγκεκριμένη διαδικασία.
Μετά την ανακάλυψη τους πολλοί ερευνητές προσπάθησαν να συνδέσουν την παρουσία ή την απουσία τους, την συγκέντρωση τους μέσα στα κύτταρα ή στον ορό του αίματος όπως και άλλες ιδιότητες τους με πολλές και διαφορετικές νόσους όπως π.χ. τα νεοπλάσματα, τον σακχαρώδη διαβήτη και άλλες.Τα τελευταία 2 χρόνια μετά από έρευνες κυρίως Ιαπώνων ερευνητών μετρήθηκαν τα microRNA και στην Οστεοπόρωση για να διαπιστωθεί εάν παρεμβαίνουν και πόσο στην παραγωγή της οστικής μάζας. Τα αποτελέσματα τους έδειξαν ότι κάποια από τα 22 είδη microRNA, τα οποία μελετήθηκαν και αναλύθηκαν, συμμετέχουν ενεργά στον μεταβολισμό των οστών. Βρέθηκε δηλαδή ότι τα microRNA195 είναι περισσότερα στον ορό των γυναικών ενώ τα microRNA 150 και 222 είναι περισσότερα στους άνδρες. Ο συνδυασμός χαμηλού ποσοστού microRNA195 στον ορό του αίματος γυναικών σε συνδυασμό με την μεγάλη ηλικία αποτελεί έναν σημαντικό βιολογικό δείκτη ο οποίος εκφράζει την μείωση της οστικής μάζας και την εμφάνιση Οστεοπόρωσης. Στους άνδρες αντίθετα είναι τα χαμηλά επίπεδα microRNA150 στον ορό τα οποία χαρακτηρίζουν αυτούς οι οποίοι θα πάθουν Οστεοπόρωση (Nakashima Η., et al. 2020, https://doi.org/10.1155/2020/5047243).
Είναι αλήθεια ότι κατά καιρούς έχουν βρεθεί διάφοροι βιοδείκτες στο αίμα ή στα ούρα ατόμων τα οποία πάσχουν από Οστεοπόρωση, αλλά οι μεταβολές τους εξαρτώνται από αρκετές παραμέτρους αλλά κυρίως μας δίνουν ππληροφορίες για την άμεση βιοχημική εικόνα της νόσου. Ισως είναι η πρώτη φορά που έχουμε στην διαγνωστική μας φαρέτρα έναν βιοδείκτη πάνω στον οποίο μπορούμε να στηριχθούμε για να αξιολογήσουμε την πρόγνωση της νόσου.