Μήπως αντιμετωπίζουμε λάθος τον πόνο και την φλεγμονή;
Κων/νος Σαρόπουλος, Ορθοπαιδικός Χειρουργός (konsaropoulos@gmail.com)
Μια νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο McGill, που δημοσιεύτηκε στο Science Translational Medicine, έρχεται αντιμέτωπη με την καθημερινή κλινική πρακτική δείχνοντας ότι η θεραπεία του πόνου με Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα (ΜΣΑΦ) μπορεί μακροπρόθεσμα να επιδρά υπέρ του πόνου παρά εναντίον του.
Ως γνωστόν η φλεγμονή είναι η αντίδραση του οργανισμού σε τραυματισμό ή άλλα βλαπτικά ερεθίσματα με σκοπό την εξουδετέρωση τους και την αποκατάσταση της ζημιάς. Γι’ αυτό και οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η φλεγμονή δεν πρέπει να παρακωλύεται, αλλά να επιτρέπεται να συμβεί ως μια φυσιολογική διαδικασία, γιατί βοηθάει στην ύφεση του οξέος πόνου και αποτρέπει τη μετάβαση του σε χρόνιο.
Αναζητώντας επίσης τον λόγο που σε κάποιους ο πόνος υποχωρεί, ενώ σε άλλους διαρκεί και συνεχίζει, εξέτασαν τον μηχανισμό του πόνου σε ανθρώπους και πειραματόζωα. Παρατήρησαν ότι οι αλλαγές στα ουδετερόφιλα λευκά αιμοσφαίρια και η δραστηριότητα τους διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο σε αυτήν την διαδικασία.
Για να ελέγξουν, μάλιστα, αυτή τη σχέση απέκλεισαν τα ουδετερόφιλα σε πειραματόζωα διαπιστώνοντας ότι ο πόνος διήρκεσε 2 έως 10 φορές περισσότερο από το κανονικό. Η χορήγηση ΜΣΑΦ έδειξε την ίδια παράταση, παρότι παρείχαν βραχυπρόθεσμη ανακούφιση. Όταν μάλιστα έγινε έγχυση ουδετερόφιλων, η διαδικασία σταμάτησε.
Πράγματι, τα ουδετερόφιλα μπαίνουν νωρίς στη διάρκεια της φλεγμονής, στην έναρξη της βλάβης, τότε δηλαδή που χρειάζονται τα παυσίπονα. Ωστόσο, τα συμπεράσματα αυτής της έρευνας υποδηλώνουν ότι είναι προτιμότερο να μην εμποδίσουμε την εξέλιξη της φλεγμονής, αλλά να επιτρέψουμε στα ουδετερόφιλα να κάνουν τη δουλειά τους. Η λήψη ενός αναλγητικού που ανακουφίζει τον πόνο χωρίς να μπλοκάρει τα ουδετερόφιλα, όπως η παρακεταμόλη, μπορεί να είναι καλύτερη από τη λήψη ενός ΜΣΑΦ.
Τα ευρήματα αυτά υποστηρίζονται από μια ξεχωριστή ανάλυση 500.000 ατόμων στο Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία έδειξε ότι όσοι έπαιρναν ΜΣΑΦ είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν πόνο 2 με 10 χρόνια αργότερα.
Ωστόσο, πριν προχωρήσει κανείς σε αναθεώρηση των τρεχουσών στρατηγικών αντιμετώπισης του πόνου, θα θέλαμε να επισημάνουμε- θυμίσουμε ότι:
- Ο πόνος είναι μια συνεχής πρόκληση και κάθε μελέτη που αφορά αυτό το τεράστιο θέμα είναι ωφέλιμη, ακόμα κι αν δημιουργεί πολλά ερωτηματικά.
- Η παρακεταμόλη παραμένει η πρώτη θεραπευτική επιλογή, όμως πολλές φορές δεν αρκεί.
- Τα ΜΣΑΦ που βάσει της θεραπευτικής κλίμακας του πόνου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας είναι το πρώτο βήμα με ή χωρίς την παρακεταμόλη, δεν ακυρώνουν τη φλεγμονώδη διαδικασία αλλά περιορίζουν την ένταση και την διάρκεια της.
- Τα ΜΣΑΦ εάν χορηγηθούν σωστά δηλαδή όσο υπάρχει φλεγμονή, δηλαδή όχι περισσότερο από 15-20 ημέρες και στην μικρότερη αποτελεσματική δόση όπως τονίζουν χρόνια τώρα, όλες οι ρυθμιστικές αρχές φαρμάκων (FDA, ΕΜΑ κ.ά.) ανά τον κόσμο τότε αφ ενός ελέγχουν σωστά τον οξύ πόνο, αφ ετέρου δεν παρεμβαίνουν στις διαδικασίες επούλωσης, άρα δεν επηρεάζουν την γένεση του χρόνιου πόνου.
Εάν όμως χορηγηθούν λανθασμένα για περισσότερο χρονικό διάστημα, όπως φαίνεται ότι συμβαίνει από πολλούς γιατρούς, τότε παρεμβαίνουν στην διαδικασία της επούλωσης και ο οξύς πόνος γίνεται χρόνιος.
Αρα το άρθρο είναι σωστό και αλλά μάλλον αποκαλύπτει την άγνοια τόσο των συγγραφέων όσο και του ιατρικού περιβάλλοντός τους στο Ενωμένο Βασίλειο, σε τρία βασικά θέματα: α) στα ΜΣΑΦ, β) στον οξύ πόνο και γ) στον χρόνιο πόνο.
Κρίμα που ταλαιπώρησαν τα ουδετερόφιλα αντί να διαβάζουν τις οδηγίες των ρυθμιστικών αρχών.
Πηγή: Parisien M, et al. Acute inflammatory response via neutrophil activation protects against the development of chronic pain. Science Translational Medicine 2022.