Τα γηραιοκύτταρα. Μια νέα θεωρία για την γήρανση του ανθρώπινου σκελετού!
Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, Ρευματολόγος, (www.myoskeletiko.com).
Πολλές Ιατρικές ειδικότητες πλην της Γηριατρικής/Γεροντολογίας ασχολούνται με την γήρανση του ανθρώπου, η κάθε μία βλέπει το πρόβλημα από την δικιά της οπτική γωνία. Πράγματι, οι ηλικιωμένοι και υπερήλικες δεν πάσχουν από μία μόνο νόσο, αλλά έχουν προβλήματα ταυτόχρονα από το καρδιαγγειακό σύστημα, από το αναπνευστικό σύστημα, από το νευρικό σύστημα, από τα νεφρά κ.λπ. Το σύστημα όμως το οποίο τους ενοχλεί περισσότερο είναι το μυοσκελετικό διότι προκαλεί ενοχλητικούς χρόνιους πόνους και δυσκολίες στην κινητικότητα τους. Η σαρκοπενία, η οστεοαρθρίτιδα και η οστεοπόρωση είναι κλασικές και συνηθισμένες συννοσηρότητες στους ηλικιωμένους. Επειδή ο σκοπός μας πλέον δεν είναι να ζούμε περισσότερο αλλά όσο ζούμε να έχουμε μια αποδεκτή ποιότητα ζωής ο στόχος των βιολογικών επιστημών και της βιοτεχνολογίας είναι να εκπληρώσουν αυτό τον σκοπό.
Τα τελευταία χρόνια ομάδες ερευνητών σε διάφορα μέρη του κόσμου εστίασαν το ενδιαφέρον τους σε κάποια κύτταρα το οποία τα ονόμασαν γηραιοκύτταρα (senescent cells). Είναι γνωστό ότι τα κύτταρα πολλών οργανικών συστημάτων του ανθρώπου ανανεώνονται πλήρως περίπου κάθε 7-10 χρόνια. Το κοινό χαρακτηριστικό των γηραιοκυττάρων είναι ότι από ένα χρονικό διάστημα και μετά παύουν να ανανεώνονται και αθροίζονται προοδευτικά στα ηλικιωμένα όργανα. Παράλληλα παράγουν διάφορες χημειοκίνες, κυτταροκίνες και καταβολικές εξωκυτταρικές πρωτεΐνες δημιουργώντας ένα τοξικό και θανατηφόρο περιβάλλον για τα νεώτερα κύτταρα (senescence-associated secretory phenotype (SASP)) (Kirkland J., et al., 2017 doi: 10.1016/j.ebiom.2017.04.013).
Ενδιαφέρουσα είναι η άποψη ότι τα κύτταρα αυτά επειδή ανήκουν σε διαφορετικές κυτταρικές ομάδες αλλά στον ίδιο οργανισμό, θα πρέπει το πρόβλημα της ηλικιακής εκφύλισης να εστιάζεται στο κοινό τους DNA. Να είναι δηλαδή γενετικό και γιατί όχι και κληρονομικό. Χωρίς όμως να αποκλείονται και επιγενετικές επιδράσεις από διάφορους εξωγενείς παράγοντες όπως π.χ. είναι η μόλυνση του περιβάλλοντος. Οι αλλαγές ανεξάρτητα από που προέρχονται, προκαλούν απορρύθμιση των αναστολέων των κυτταρικών κύκλων (p16Ink4a (Cdkn2a) και p21 (Cdkn1a), αυξάνουν την ένταση του μεταβολισμού, αναστέλλουν την απόπτωση, δεν προκαλούν μείωση του μήκους των τελομερών κ.ά.(Khosla S., et al. 2018, doi: 10.1210/jc.2017-02694).
Πρόσφατες μελέτες σε ηλικιωμένα πειραματόζωα οι οποίες αφορούσαν τα γηραιοκύτταρα στο περιβάλλον των οστών, έδειξαν ότι ανάμεσα στα φυσιολογικά μυελοκύτταρα, στους πρόδρομους οστεοβλάστες, στους οστεοβλάστες, στα οστεοκύτταρα, στα Β και Τ κύτταρα, κ.ά. υπήρχαν και αρκετά γηραιοκύτταρα. Οι παραλλαγές οι οποίες ήταν σε μεγαλύτερο ποσοστό αφορούσαν τα οστεοκύτταρα και τα μυελοκύτταρα (Farr J.N. et al. 2016, doi: 10.1002/jbmr.2892).
Μελέτες έδειξαν ακόμη ότι κάποιος μπορεί να μειώσει την παρουσία γηραιοκυττάρων είτε μειώνοντας την παραγωγή τους εφαρμόζοντας γενετικές τακτικές ή γηραιολυτικά φάρμακα, είτε μειώνοντας την τοπική βλάβη την οποία προκαλούν χορηγώντας αναστολείς των υπερφλεγμονωδών κυτταροκινών του τύπου το JAK1/2. Πράγματι η χορήγηση τέτοιων ουσιών για 2 ή 4 μήνες βελτίωσε την οστική μάζα, την μικροαρχιτεκτονική οστών και την αντοχή τους. (Farr J.N., et al. 2017, doi: 10.1038/nm.4385).
Επομένως η χορήγηση γηραιολυτικών φαρμάκων ή εφαρμογή γηραιολυτικών πρακτικών θα είναι πιθανόν μέσα στις θεραπευτικές επιλογές μας στην Οστεοπόρωση στο προσεχές μέλλον.
Πολλοί λένε ότι ο άνθρωπος ο οποίος θα ζει 100 και πλέον χρόνια έχει ήδη γεννηθεί στις μέρες μας.