Πρόλογος - Δρ. Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, ρευματολόγος, Ε. Γεωργιάδης, μοριακός βιολόγος
Πριν 15 περίπου χρόνια ο μεγαλύτερος σε ηλικία των συγγραφέων είχε γράψει ένα βιβλίο με τον ίδιο τίτλο. Τότε είχε δεχθεί πολύ καλές κριτικές με αποτέλεσμα να εξαντληθούν τα 1.500 αντίτυπά του μέσα σε ένα εξάμηνο. Ίσως βοήθησε το γεγονός ότι τη δεδομένη χρονική περίοδο δεν υπήρχε σχετικό βιβλίο στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία. Τμήματα του βιβλίου χρησιμοποιήθηκαν για την εκπαίδευση πολλών ιατρικών επισκεπτών και marketers από πολλές φαρμακευτικές εταιρείες αλλά και φοιτητών σε ελληνικά πανεπιστήμια.
Ευτυχώς ή δυστυχώς έκτοτε και μέχρι σήμερα δεν κυκλοφόρησε παρόμοιο βιβλίο παρ’όλο που πολλά πράγματα έχουν αλλάξει, τόσο στη φαρμακολογία, όσο και στους κανόνες του φαρμακευτικού marketing. Αυτό ήταν το αρχικό ερέθισμα για την επανέκδοση αυτού του βιβλίου. Ο κυριότερος όμως λόγος που αποφασίσαμε να ξαναγράψουμε το βιβλίο είναι η δημιουργία μιας πιο ισορροπημένης συγγραφικής ομάδας. Η σύμπραξη ενός marketer με γνώσεις μοριακής βιολογίας με έναν κλινικό ιατρό που για περισσότερα από τριάντα χρόνια συνεργάζεται σαν σύμβουλος σε πολλές φαρμακευτικές εταιρείες, συμπλήρωσε τα όποια κενά είχε το αρχικό βιβλίο και, κατά την ταπεινή μας άποψη, βελτίωσε το περιεχόμενο.
Ένα από τα βασικά θέματα που στάθηκε ως αφορμή έντονης αντιπαράθεσης μεταξύ των συγγραφέων ήταν κατά πόσον υπάρχει χώρος για ένα ακόμη βιβλίο τη στιγμή που οι πληροφορίες είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμες στο διαδίκτυο. Η αλήθεια είναι ότι ενώ η πρόσβαση στην πληροφορία μπορεί να είναι ευκολότερη από ποτέ, η συγκέντρωση, ανάλυση και, κατ’ επέκταση, αφομοίωση αυτής από τον ενδιαφερόμενο είναι μία επίπονη και χρονοβόρος διαδικασία η οποία σπανίως έχει το χρονικό περιθώριο να πραγματοποιηθεί σωστά ώστε να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο. Αντιθέτως καταλήγει να γίνεται σπασμωδικά και βιαστικά με αποτέλεσμα την ελλιπή κατανόησή της και, κατά συνέπεια, τη λανθασμένη χρήση της στην αγορά. Υποστηρίζουμε λοιπόν ότι είναι ευκολότερο για τον ενδιαφερόμενο να έχει στη διάθεσή του ένα βιβλίο στο οποίο έχει ήδη πραγματοποιηθεί η βασική αναζήτηση και o σχολιασμός των θεμάτων, δηλαδή η «βρώμικη» δουλειά, και στην περίπτωση ερωτήματος ή μεγαλύτερης ανάγκης εμβάθυνσης σε κάποιο ειδικό θέμα ο αναγνώστης να συμπληρώνει τις γνώσεις του απευθυνόμενος σε περισσότερο εξειδικευμένες πηγές.
Όπως θα παρατηρήσει ο αναγνώστης δεν υπάρχουν βιβλιογραφικές παραπομπές, απλώς οι τίτλοι πολλών σημαντικών θεμάτων και όρων έχουν γραφτεί στην αγγλική γλώσσα. Έτσι, αν κάποιος θέλει να διασταυρώσει πληροφορίες ή να εμβαθύνει στους συγκεκριμένους τομείς μπορεί να απευθυνθεί σε κάποια μηχανή αναζήτησης στο διαδίκτυο χρησιμοποιώντας τους αγγλικούς όρους/τίτλους ως λέξεις-κλειδιά. Πιστεύουμε πως η συγγραφή βιβλίων 200 σελίδων με τις μισές περίπου αφιερωμένες σε βιβλιογραφικές αναφορές, τις οποίες κανένας δεν διαβάζει αλλά απλώς τις αντιγράφει μηχανικά όταν συνθέτει ένα δικό του άρθρο μας βρίσκει ολοκληρωτικά αντίθετους. Υποστηρίζουμε πως η χρησιμότητα του impact factor και των citations περιορίζεται κυρίως στην ακαδημαϊκή κοινότητα και στα ιατρικά περιοδικά αποσκοπώντας στην καλύτερη αξιολόγησή τους ενώ η παράθεσή τους σε ένα βιβλίο που απευθύνεται σε εντελώς άλλο κοινό θα ήταν μάλλον περιττή. Επίσης, ο αναγνώστης θα παρατηρήσει ότι πολλές φορές διατηρήσαμε την αγγλική ορολογία για κάποιους όρους διότι η ελληνική μετάφρασή τους, από εμάς ή άλλους πιο ειδικούς, δεν απέδιδε την ακριβή έννοια του όρου στην αγγλική γλώσσα.
Σε ποιους όμως απευθύνεται το βιβλίο; Τα τελευταία χρόνια στο χώρο των φαρμακευτικών εταιρειών συμμετέχουν, τόσο στο χώρο των πωλήσεων, όσο και στο χώρο του marketing, άτομα με εντελώς διαφορετικό επιστημονικό υπόβαθρο. Μαζί με τους παραδοσιακούς φαρμακοποιούς, βιολόγους, χημικούς, φυσικούς, οικονομολόγους και ιατρούς, προστέθηκαν φιλόλογοι, θεολόγοι, μαθηματικοί και πολλοί άλλοι που δεν είχαν ποτέ επαφή με το φάρμακο ή τα βιολογικά φαινόμενα, παρά μόνο σαν ασθενείς. Όλοι αυτοί όμως έχουν ένα κοινό στόχο: να προωθήσουν ένα φάρμακο με τον ορθότερο και αποτελεσματικότερο τρόπο. Η αλήθεια είναι ότι, και όπως τουλάχιστον επιμένουν να υποστηρίζουν κάποιοι marketers, για να προωθήσει κάποιος ένα προ?όν δεν είναι ανάγκη να έχει βαθιά γνώση για αυτό, και ίσως να έχουν δίκιο. Παρ’όλα αυτά πιστεύουμε ότι το φάρμακο δεν είναι απλά ένα ακόμη καταναλωτικό προϊόν, σαν το απορρυπαντικό ή το ένδυμα, αλλά αντιθέτως παρουσιάζει κάποιες ιδιαιτερότητες, επιστημονικής και ηθικής φύσης. Αυτή η διαφορετικότητα του φαρμάκου γίνεται αντιληπτή και από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, αν κρίνει κανείς από τον θόρυβο που δημιουργείται στα ΜΜΕ αν κάποιο ευρέως διαδεδομένο φάρμακο εμφανίσει κάποια ανεπιθύμητη ενέργεια, αλλά και από τις αρχές, ελληνικές και ξένες, αν κρίνει κανείς από τους αυστηρότατους κανόνες που έχουν θεσπίσει όσον αφορά στις προωθητικές ενέργειες του κάθε φαρμάκου.
Τί λοιπόν πρέπει να γνωρίζει ο κάθε επιστημονικός συνεργάτης ή marketer, έτσι ώστε να χειρίζεται με άνεση το φάρμακο ευθύνης του; Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι δεν χρειάζεται τίποτε περισσότερο από την Περίληψη Χαρακτηριστικών του Προ?όντος (Π.Χ.Π.) και την μονογραφία του (αν υπάρχει διαθέσιμη) και επιμένουν ότι σε αυτά τα δύο έντυπα περιέχονται όλα τα επίσημα στοιχεία που του χρειάζονται για να νιώθει άνετα στο χώρο που καλύπτει το φάρμακό του. Δυστυχώς τα πράγματα δεν είναι έτσι ή δεν είναι πλέον έτσι. Τα άτομα που ασχολούνται με την πώληση των φαρμάκων θα πρέπει αφενός να κατανοούν αυτά που γράφονται και αναλύονται στην ΠΧΠ όσον αφορά τις φαρμακοδυναμικές και φαρμακοκινητικές ιδιότητες του φαρμάκου, πράγμα που δεν είναι αυτονόητο και αφετέρου τους τρόπους εξέλιξης και διατήρησης του συγκεκριμένου φαρμάκου στην αγορά, πράγμα που απαιτεί γνώσεις οργάνωσης κλινικών μελετών και φαρμακοεπαγρύπνησης. Αυτά λοιπόν τα κενά έρχεται να καλύψει αυτό το βιβλίο. Η προσπάθειά μας εστιάστηκε στο να συμπληρώσουμε όσο περισσότερο γίνεται τις γνωσιακές ελλείψεις όλων των παραπάνω με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνουν οι δύσκολες έννοιες κατανοητές ανεξάρτητα από την βασική εκπαίδευση του καθενός. Ο στόχος μας είναι η διαμόρφωση ενός κοινού υπόβαθρου για την επίτευξη της άρτιας συνεννόησης και συνεργασίας ενός τόσο ετερόκλητου σε ακαδημα?κές γνώσεις συνόλου εργαζομένων οι οποίοι καλούνται να συνεργαστούν στο πλαίσιο μιας ομάδας προώθησης φαρμακευτικών σκευασμάτων.
Αχιλλέας Γεωργιάδης, Ερμής Γεωργιάδης