Placebo. Ακόμη και όταν ο ασθενής γνωρίζει ότι λαμβάνει εικονικό φάρμακο αισθάνεται καλύτερα! Γιατί;;;
Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, (myoskeletiko@gmail.com).
Τα τελευταία χρόνια αρκετοί συνάδελφοι έχουν αρχίσει να ασχολούνται σοβαρά και συστηματικά με το εικονικό φάρμακο (placebo). Μερικά παραδείγματα από ανάλογες κλινικές μελέτες, που μου είχαν κάνει μεγάλη εντύπωση, είχα αναφέρει προ διετίας στο βιβλίο μου «Χρόνιος Πόνος». Εκτοτε παρακολουθώντας στην διεθνή βιβλιογραφία το θέμα, διαπιστώνω ότι καινούργιες μελέτες δημοσιεύονται συνεχώς αθροίζοντας προβληματισμούς χωρίς όμως να προσφέρουν λύσεις.
Μια τέτοια μελέτη είναι και αυτή που δημοσιεύθηκε πολύ πρόσφατα στο Medscape. O συγγραφέας Tom G. Bartol ανασκοπεί κάποιες μελέτες που οι ασθενείς που συμμετείχαν σε αυτές παρουσίασαν βελτίωση έως και 60% γνωρίζοντας ότι λαμβάνουν placebo, ενώ η κανονική θεραπευτική αντιμετώπιση της πάθησής τους, δεν τους είχε βελτιώσει περισσότερο από 35%. Ανάλογα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν σε ασθενείς που έπασχαν από χρόνια οσφυαλγία ή από κόπωση οφειλόμενη σε καρκίνο.
Σε μια προσπάθεια να ερμηνεύσει το παράδοξο αποτέλεσμα ο συγγραφέας πιστεύει ότι στους ασθενείς αυτούς το θετικό αποτέλεσμα οφείλεται στην απελπισία τους "desperation effect" μετά την αποτυχία πολλών και διαφορετικών θεραπευτικών προσπαθειών για να επιλυθεί το πρόβλημά τους. Ισως εδώ εφαρμόζεται η παροιμία «ο πνιγμένος από τα μαλλιά του πιάνεται».
Είναι αλήθεια ότι πολλά θα δημοσιευθούν ακόμη για την θεραπευτική δράση του placebo και κάποια στιγμή θα ερμηνευθεί η δράση του. Μέχρι τότε η άποψή μου είναι ότι αφού λίγο-πολύ όλοι παραδεχόμαστε ότι έχει κάποια θετική επίδραση μέχρι και 30% στην όποια θεραπεία γιατί αντί να το χλευάζουμε δεν προσπαθούμε να το εκμεταλλευθούμε αυξάνοντας σημαντικά την αποτελεσματικότητα των κλασικών φαρμάκων που εμπιστευόμαστε.
Πιστεύω ότι όπως μαθαίνουμε τα άλλα φάρμακα, θα πρέπει να αρχίσουμε να μαθαίνουμε και το placebo.
Πηγές
• Tom G. Bartol. Open-Label Placebos: Why Are They Effective? - Medscape - Dec 07, 2018.
• Kaptchuk TJ, Miller FG. Open label placebo: can honestly prescribed placebos evoke meaningful therapeutic benefits? BMJ. 2018;363:k8889.
• Kaptchuk TJ, Friedlander E, Kelley JM, et al. Placebos without deception: a randomized controlled trial in irritable bowel syndrome. PLoS One. 2010;5:e15591.
• Carvalho C, Caetano JM, Cunha L, Rebouta P, Kaptchuk TJ, Kirsch I. Open-label placebo treatment in chronic low back pain: a randomized controlled trial. Pain. 2016;157:2766-2772.
• Hoenemeyer TW, Kaptchuk TJ, Mehta TS, Fontaine KR. Open-label placebo treatment for cancer-related fatigue: a randomized-controlled clinical trial. Sci Rep. 2018;8:2784. Kaptchuk TJ, Miller FG. Placebo effects in medicine. N Engl J Med. 2015;373:8-9.
• Schaefer M, Sahin T, Berstecher B. Why do open-label placebos work? A randomized controlled trial of open-label placebo induction with and without extended information about the placebo effects in allergic rhinitis. PLoS One. 2018;13:e0192759.