Μήπως μας δουλεύουν μερικοί μεγαλοσχήμονες καθηγητές του εξωτερικού ;;;;
Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, Ρευματολόγος, myoskeletiko@gmail.com, (3/2013)
Πρόσφατα, ανακοινώθηκε, από τον J.Y. Reginster και τους συνεργάτες του στο Αμερικανικό Συνέδριο Ρευματολογίας (2012) και δημοσιεύθηκε στη συνέχεια στο Annales of Rheumatic Diseases, ότι το ρανελικό στρόντιο μπορεί να αναστείλει την εξέλιξη της οστεοαρθρίτιδας εάν κάποιος το λαμβάνει συνεχώς για 3 και πλέον χρόνια (1). Το εύρημα είναι σημαντικό όπως ακούγεται, αλλά κατά την άποψή μου χρειάζεται συζήτηση, τόσο για το άρθρο αυτό καθ’ εαυτό αλλά και για τον συγγραφέα του.
Είναι αλήθεια ότι η οστεοαρθρίτιδα είναι μια από τις πιο σημαντικές παθήσεις του ανθρώπου και προκαλεί χρόνιους πόνους και παραμορφώσεις των αρθρώσεων, οδηγώντας σε αναπηρία τους ηλικιωμένους ιδιαίτερα ασθενείς. Πιστεύεται ότι σε 20-30 χρόνια, 1 στους 3 ανθρώπους πάνω στη γη, θα πάσχει από αυτή. Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε το αίτιό της, ούτε και ποιός είναι ο πρώτος ιστός που προσβάλλεται σε μια άρθρωση. Είναι δηλαδή ο αρθρικός χόνδρος, είναι το υποχόνδριο οστούν ή είναι κάποιος άλλος. Η άγνοιά μας αυτή έχει σαν αποτέλεσμα να μην μπορούμε να την διαγνώσουμε σε αρχικά στάδια, ώστε να εφαρμόσουμε μια προληπτική θεραπεία. Συνήθως η διάγνωσή της γίνεται σε προχωρημένο στάδιο, όταν οι αλλοιώσεις έχουν παγιωθεί και οι μέχρι σήμερα θεραπείες σκοπό έχουν την αναστολή της εξέλιξης της νόσου (2).
Η οστεοαρθρίτιδα αποτελεί μια απο τις παθήσεις όπου εφαρμόζεται πλήρως το ρητό του Ιπποκράτη ότι δηλαδή «οι ιάσιμες παθήσεις έχουν μια θεραπεία, ενώ οι ανίατες πολλές». Πράγματι, κατά καιρούς έχουν δημοσιευθεί πολλά άρθρα που αναφέρονται σε διάφορες θεραπείες της οστεοαρθρίτιδας που βασίζονται στην φυσικοθεραπεία, την βοτανοθεραπεία, την ολιστική ιατρική, την βελονοθεραπεία, το όζον και σε πολλές άλλες, και φυσικά στην κλασική φαρμακοθεραπεία. Για την αναστολή της εξέλιξης της νόσου μέχρι σήμερα έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορα φάρμακα, αλλά τα πιο τεκμηριωμένα είναι η γλυκοζαμίνη, η διασερείνη και το υαλουρονικό οξύ. Τα δύο πρώτα δρούν στον αρθρικό χόνδρο της άρθρωσης, αναστέλλοντας την χρόνια φθορά του από κάποιες φλεγμονώδεις κυτταροκίνες, ενώ το τρίτο μάλλον δρα σαν θεραπεία υποκατάστασης (3).
Το πιο σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε στη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας, είναι ότι δεν έχουμε κάποια αντικειμενική εξέταση που θα μπορούσε να μας πεί με σαφή και σίγουρο τρόπο ότι το φάρμακό μας δρα και αναστέλλει την εξέλιξη της νόσου. Συνήθως χρησιμοποιείται η μείωση του μεσαρθρίου διαστήματος στην απλή ακτινογραφία γονάτων που είναι όμως μια εξέταση που παρουσιάζει περισσότερα προβλήματα αξιολόγησης απ’ όσα λύνει. Σε αυτή την εξέταση στηρίχθηκε ο κος Reginster και απέδειξε ότι το στρόντιο κάνει καλό στην οστεοαρθρίτιδα. Το περίεργο είναι ότι τόσο ο δείκτης λειτουργικότητας WOMAC όσο και η κλίμακα του πόνου παρά την 3ετή θεραπεία, δεν βελτιώθηκαν στατιστικά σημαντικά.
Στηριζόμενος στην ίδια εξέταση, πριν μερικά χρόνια, ο κος Reginster είχε αποδείξει ότι και η γλυκοζαμίνη κάνει καλό στην οστεοαρθρίτιδα και μάλιστα εάν συγκρίνει κανείς τα αποτελέσματα, η βελτίωση ήταν ανάλογη με αυτή που προκαλεί το στρόντιο. Η σχετική εργασία μάλιστα είχε δημοσιεύθει στο Lancet (4).
Εάν λοιπόν κάποιος θέλει να ακολουθήσει τις συμβουλές του και να τις εφαρμόσει στη καθημερινή κλινική πρακτική, τότε για το καλό του ασθενούς, οφείλει να χρησιμοποιήσει ένα απλό ατοξικό φάρμακο, όπως η γλυκοζαμίνη, παρά ένα φάρμακο με σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως το στρόντιο, το οποίο αποτελεί βέβαια ένα καλό αντιοστεοπορωτικό φάρμακο 2ης γραμμής, αλλά χορηγείται όταν όλα τα άλλα έχουν αποτύχει ή δεν μπορούν να χορηγηθούν λόγω δυσανεξίας.
Ας δεχτούμε όμως ότι η εργασία αυτή έγινε όχι για πρακτικούς, αλλά για καθαρά επιστημονικούς λόγους, για να αποδειχθεί δηλαδή, εάν τα αντιοστεοπορωτικά φάρμακα, μπορούν να αναστείλουν την οστεοαρθρίτιδα δρώντας στο υποχόνδριο οστούν. Σε αυτή την περίπτωση, εάν κάποιος ανατρέξει στα ευρήματα της μέχρι σήμερα βιβλιογραφίας, τα αποτελέσματα σε επίπεδο ανθρώπου είναι αμφιλεγόμενα έως αρνητικά (5) ενώ αυτά σε πειραματόζωα ή σε κυτταροκαλλιέργειες, ειδικά για το στρόντιο, είναι σε πολύ αρχικό επιστημονικά στάδιο (10). Πως λοιπόν δοκιμάζεται κλινικά μια καινούργια ένδειξη ενός φαρμάκου, σε μια εκ διαμέτρου διαφορετική πάθηση από την οστεοπόρωση, χωρίς κάποια στέρεα ερευνητική προκλινική βάση και μάλιστα διαφημίζεται «εν χορδαίς και οργάνοις» ;;;
Το περίεργο είναι ότι μερικές φορές για να δημοσιευθεί μια εργασία σχετική με κάποιο φάρμακο, σε εγνωσμένου κύρους περιοδικά, όπως πχ το Lancet, ο ερευνητής, κατά το λαϊκά λεγόμενο, «φτύνει αίμα». Αντίθετα εργασίες κάποιων άλλων μεγαλο-ερευνητών, δημοσιεύονται κατά προτεραιότητα. Ο κος Reginster πχ έχει αρκετές εργασίες στο Lancet. Σε μία από αυτές, προ ετών, είχε αποδείξει ότι 50 IU ενδορρινικής καλσιτονίνης, 5 φορές την εβδομάδα, μετά από ένα έτος θεραπείας, ανεβάζουν στατιστικά σημαντικά την οστική μάζα. Το κακό γιαυτόν ήταν ότι μετά από μερικά χρόνια, οι αμερικανοί, μετά από εντολή της FDA, έκαναν 3 σχετικές εργασίες, οι 2 δεν έδωσαν θετικά αποτελέσματα, η τρίτη στην οποίαν χορηγήθηκαν 200 ΙU καλσιτονίνης καθημερινά για 5 και πλέον χρόνια μετά βίας κατόρθωσε να ανεβάσει οριακά την οστική μάζα (6,7). Θα μου πείτε όλοι κάνουν λάθη, ναι συμφωνώ, αλλά όλοι δεν τα δημοσιεύουν χωρίς κανένα πρόβλημα στο Lancet! Το τονίζω διότι τέτοιες δημοσιεύσεις σε αυτού του κύρους περιοδικά, καθορίζουν τις θεραπευτικές πρακτικές μας, για πολλά χρόνια.
Μήπως όμως όλη αυτή η φασαρία έγινε επειδή η εταιρεία που κυκλοφορεί το στρόντιο αντιμετωπίζει τελευταία κάποια πολύ σοβαρά προβλήματα με τις γαλλικές αρχές και την Ευρωπαίκή Επιτροπή Φαρμάκων, όσον αφορά την τεκμηρίωση των φαρμάκων της και χρειάστηκε να της παρασχεθεί κάποια αναζωογονητική επιστημονική βοήθεια (11); Σενάρια θα μου πείτε, αλλά μερικά από αυτά τελικά αποδεικνύονται.
Προσωπικά πιστεύω ότι μερικοί μεγαλοσχήμονες καθηγητές που εκτίθενται συχνά σε διάφορα διεθνή συνέδρια και περιοδικά, καλόν θα ήτανε να μαζευθούν λιγάκι, γιατί απότι φαίνεται, εάν κρίνω από το editorial του Annales of Rheumatic Diseases, που συνοδεύει το άρθρο για το στρόντιο και ένα άρθρο πρόσφατο στο Μedscape Rheumatology, τους πήρανε είδηση, ακόμη και τα αμερικανάκια (8,9).
Βιβλιογραφία
1. Reginster JY, Badurski J, Bellamy N, et al., Ann Rheum Dis. 2013;72:179-186
2. Hochberg Μ., et al., Arthritis Care & Research Vol. 64, No. 4, April 2012, pp 465–474.
3. Γεωργιάδης Α., Τροποιητικά φάρμακα στην οστεοαρθρίτιδα. www.myoskeletiko.com. Αρθρα συνεργατών, 23-5-2012.
4. Reginster JY., et al., Lancet. 2001 Jan 27;357(9252):251-6.
5. Saag K., Ann. Rheum. Dis. 2008 67(10):1358
6. Reginster JY et al, Lancet 1987 330(8574):1481-1483.
7. Chesnut CH et al, Am J Med. 2000 Sep;109(4):267-76.
8. Lafeber FP, van Laar JM; Ann Rheum Dis. 2013;72:157-161.
9. Kevin Deane. Medscape Feb 21,2013
10. Yu DG, Ding HF, Mao YQ, et al. Acta Pharmacol Sin. 2013 Jan 21
11. Γεωργιάδης Α., www.myoskeletiko.com, Μυοσκελετικά νέα 15-9-2011.