Ορθορεξία! Μια καινούργια σοβαρή ψυχολογική διαταραχή,
κοινή αλλά άγνωστη στους περισσότερους!
Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, Ρευματολόγος, www.myoskeletiko.com.
Η Ορθορεξία είναι μια σοβαρή ψυχολογική διαταραχή των διατροφικών συνηθειών ενός ατόμου. Όσοι πάσχουν είναι προσκολλημένοι σε υπερβολικό βαθμό, στην ποιότητα, παρά στην ποσότητα, της τροφής τους.
Τα άτομα αυτά αποφεύγουν τα τρόφιμα που πιστεύουν ότι είναι βλαπτικά για τον οργανισμό τους και αγκαλιάζουν μόνο τα τρόφιμα που πιστεύουν ότι είναι εξαιρετικά υγιεινά. Ταυτόχρονα πάσχουν από άγχος, ανάγκη άσκησης ελέγχου στον εαυτό τους και πιθανόν και στους άλλους, τελειομανία, άκαμπτη σκέψη, υπερβολική αφοσίωση στο πρόβλημα τους, υπερηθική και ενασχόληση με λεπτομέρειες και κανόνες. Η εξέλιξη της Ορθορεξίας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για μελλοντικές ψυχωσικές διαταραχές.
Εκτός από υπερβολική ενασχόληση με την ποιότητα του φαγητού και την μεγάλη χρονική παραμονή στην κουζίνα όπως και την επακόλουθη κοινωνική απομόνωση του ατόμου από το περιβάλλον του, η Ορθορεξία μπορεί να οδηγήσει σε υποσιτισμό, διαρκές άγχος και τελικά σε κακή ποιότητα ζωής. Όσο η νόσος εξελίσσεται οι διατροφικοί περιορισμοί κλιμακώνονται και οδηγούν στην εξάλειψη ολόκληρων ομάδων τροφίμων, διαλείπουσες νηστείες για αποτοξίνωση, απώλεια βάρους η οποία υποτάσσεται στον ιδεασμό για υγιεινή διατροφή (Scarff J., Fed Pract. 2017 Jun; 34(6): 36–39).
Αν μάλιστα τυχαία ή από κοινωνική ανάγκη συμβεί μια παραβίαση της υγιεινής δίαιτας τους τότε η ανησυχία εξελίσσεται σε πανικό, ντροπή και αίσθημα ακάθαρτου σώματος.
Το πρόβλημα μεγαλοποιείται από τις Εταιρείες τροφίμων οι οποίες στηριζόμενες σε κάποιες πραγματικές και σωστές γενικά διατροφικές μελέτες έχουν τονίσει το θέμα της υγιεινής διατροφής σε υπερβολικό βαθμό. Οι καθημερινές διαφημίσεις για την σωστή διατροφή, στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο και στα άλλα ΜΜΕ, πείθουν ακόμη και τον πιο ανθεκτικό ακροατή. Η πρόταση που διαφημίζεται είναι: «Εάν θέλει κάποιος να ζήσει περισσότερο και όσο το δυνατόν καλύτερα από σωματικής και πνευματικής πλευράς, θα πρέπει να καταναλώνει μόνο υγιεινά τρόφιμα». Ετσι προέκυψαν οι κότες ελευθέρας βοσκής, οι τσιπούρες ανοικτής θάλασσας, τα βιολογικά αυγά, τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά και τόσα άλλα τα οποία στο μόνο που διαφέρουν από τα συνώνυμα μη βιολογικά τρόφιμα, είναι η μεγαλύτερη τιμή τους.
Σημαντικοί προγνωστικοί παράγοντες της νόσου είναι η ανησυχία για το υπερβολικό βάρος, η εμμονή κάποιες φορές στην σωματική εμφάνιση και κάποιο ιστορικό διατροφικής διαταραχής.
Η διάγνωση είναι δύσκολη Τα ορθορεξικά χαρακτηριστικά ποικίλλουν από φυσιολογικά έως παθολογικά σε ποικίλους βαθμούς και η διάγνωση εξαρτάται πολλές φορές από την κρίση του γιατρού. Η θεραπεία είναι αρκετά δύσκολη διότι οι ασθενείς με Ορθορεξία μπορεί να αρνηθούν τα φάρμακα ως αφύσικες ουσίες.
Μία σχετικά πρόσφατη μελέτη ανασκόπησης και μετα-ανάλυσης 24 σχετικών άρθρων από την διεθνή βιβλιογραφία, αναφέρει ότι ο επιπολασμός της Ορθορεξίας στον πληθυσμό μπορεί να φθάσει και 55,3%, δηλαδή πιο απλά, 1 στα 2 άτομα είχαν αυτή την εμμονική ψυχολογική τάση οι οποίοι έπασχαν και σε διαφορετική ένταση. Το ποσοστό είναι εντυπωσιακό εάν είναι πραγματικό και πολλοί το αμφισβητούν. Οι συγγραφείς τονίζουν ότι την πάθηση δεν την γνωρίζουν οι ασχολούμενοι με τα επαγγέλματα υγείας και μάλιστα την ενισχύουν δίνοντας διατροφικές συμβουλές χωρίς να γνωρίζουν το ιστορικό ή τις εξετάσεις του ατόμου ή ακόμη και συγχαρητήρια όταν κατορθώνει ο ασθενής να εφαρμόσει την δίαιτα που πιστεύει χωρίς και πάλι να γνωρίζουν τις συνέπειες. Τονίζεται ότι για να επιλυθούν όλες αυτές ασυμβατότητες με άλλες μελέτες απαιτείται: α) ευρεία ενημέρωση όλων των σχετικών με το θέμα ατόμων ιδιαίτερα αυτών που ασχολούνται με την υγεία, β) καθορισμός με αυστηρά κριτήρια των αιτίων της διαταραχής και γ) ένα σοβαρό πρόγραμμα για την πρόληψη της (https://doi.org/10.1186/s40337-023-00739-6).
Επομένως μια καινούργια ψυχική διαταραχή προστέθηκε πλάι στις γνωστές διατροφικές ψυχογενείς παθήσεις της βουλιμίας και της νευρογενούς ανορεξίας και ονομάζεται νευρογενής Ορθορεξία.
Οι Άραβες έχουν μια παροιμία που ταιριάζει σε αυτή την περίπτωση: «Ο ήλιος είναι πολύ καλό πράγμα και φέρνει υγεία αλλά ο πολύς και συνεχής ήλιος φέρνει δυστυχώς έρημο!»