Επιβεβαίωση της χρησιμότητας της Γλυκοζαμίνης και Χονδροϊτίνης στην οστεοαρθρίτιδα. Κων/νος Σαρόπουλος, Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Δ/ντής Η΄ Ορθοπαιδικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν (konsaropoulos@gmail.com).
Τα αναλγητικά (π.χ. παρακεταμόλη, οπιοειδή), τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα και η ενδαρθρική κορτιζόνη, δρουν ταχέως και τροποποιούν τα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας, όπως ο πόνος, η φλεγμονή και η δυσλειτουργία. Τα φάρμακα αυτά όμως δεν μπορούν να χορηγηθούν επί μακρόν λόγω των πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών τους.
Εκτός αυτών, ωστόσο, για την μακροχρόνια αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας (ΟΑ) υπάρχουν διαθέσιμα και τα βραδέως δρώντα αντιοστεοαρθριτικά φάρμακα (SYSADOA), τα οποία μπορούν να χορηγηθούν ως συμπληρωματική θεραπεία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και πιο παρατεταμένη δράση, όπως η γλυκοζαμίνη, η χονδροϊτίνη και άλλα.
Αν και η γλυκοζαμίνη και η χονδροϊτίνη είναι μια συνηθισμένη και οικονομική συμπληρωματική θεραπεία για την αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας (ΟΑ) του γόνατος, η κλινική αξία του συνδυασμού τους εξακολουθεί να μην θεωρείται επαρκώς τεκμηριωμένη από την επιστημονική κοινότητα.
Στην πρόσφατη ανασκόπηση μελετών δημοσιευμένων στους ιστότοπους PubMed, Embase, Web of Science, SCOPUS, The Cochrane Central Register of Controlled Trials (CENTRAL), OVID, Chinese Clinical Trial Registry (ChiCTR), CBM, CNKI, WanFang και VIP, αξιολογήθηκαν 8 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές, που συμπεριελάμβαναν 3.793 ασθενείς με ΟΑ γόνατος, οι 1.067 εκ των οποίων ελάμβαναν συνδυασμό γλυκοζαμίνης και χονδροϊτίνης και οι υπόλοιποι άλλες θεραπείες.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ομάδα του συνδυασμού είχε στατιστικά σημαντικό πλεονέκτημα στη συνολική βαθμολογία της κλίμακας WOMAC σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου, ενώ οι άλλες ομάδες δεν έδειξαν. Η νέα αυτή μελέτη επιβεβαίωσε για ακόμα μια φορά ότι ο συνδυασμός γλυκοζαμίνης και χονδροϊτίνης είναι ως έναν βαθμό αποτελεσματικός όσον αφορά την δραστικότητα, την ανεκτικότητα και το οικονομικό κόστος.
Η γλυκοζαμίνη και η χονδροϊτίνη αποτελούν μια θεραπευτική επιλογή, εδώ και πολλά χρόνια, για την αντιμετώπιση της ΟΑ και δεν είναι η πρώτη φορά που εξετάζονται. Δύο από τις σοβαρότερες ανασκοπήσεις του παρελθόντος είναι η μετα-ανάλυση της ομάδας McAlindon (2000), που αξιολόγησε 13 διαφορετικές υψηλής ποιότητας μελέτες και διαπίστωσε ότι η θειϊκή γλυκοζαμίνη, είτε μόνη της, είτε με θειϊκή χονδροϊτίνη, είχαν θετικά θεραπευτικά αποτελέσματα στην οστεοαρθρίτιδα 1, όπως και εκείνη της Cochrane library του Singh και των συνεργατών του (2015), που συμπεριέλαβε 42 τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες, μικρής ωστόσο διάρκειας, καταλήγοντας ότι η γλυκοζαμίνη, είτε μόνη της είτε με την χονδροϊτίνη, έχει την δυνατότητα να μειώνει τον πόνο των αρθρώσεων στην OA περισσότερο από το εικονικό φάρμακο 2.
Όταν μια χρόνια πάθηση, όπως η ΟΑ, επιμένει και δεν μπορεί να θεραπευτεί αιτιολογικά, παρά όταν πλέον καταστραφεί η άρθρωση, οπότε προχωράμε σε χειρουργική αντικατάστασή της, η συμπτωματική της αντιμετώπιση δεν είναι καθόλου εύκολη, κυρίως γιατί δεν μπορούν να χορηγηθούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα κλασικά φάρμακα όπως τα αντιφλεγμονώδη ή τα οπιοειδή. Τα συμπληρώματα, ωστόσο, μπορούν να χορηγηθούν για καιρό και όπως δείχνει η προτίμησή τους από τους ασθενείς, φαίνεται να δρουν σαν πραγματικά ή εικονικά φάρμακα (placebo).
Αν και μπορεί να υπάρχουν αμφιβολίες για τις θεραπευτικές δυνατότητες αυτών των φαρμάκων, το δίλημμα εξακολουθεί να υπάρχει. Τα χορηγούμε έστω και με ασαφή θεραπευτικά αποτελέσματα ή δεν τα συνιστούμε, παρότι ο ασθενής μας συνεχίζει να πονά και μπορεί στην προσπάθειά του να ανακουφιστεί, είτε να τα λαμβάνει μόνος του, χωρίς τις περισσότερες φορές να μας το αναφέρει καν ή πάνω στην απελπισία του να καταφεύγει σε πιο αδόκιμες ή και επικίνδυνες ακόμη προσεγγίσεις;
Θεωρώ ότι ως γιατροί οφείλουμε να γνωρίζουμε τις συμπληρωτικές ή εναλλακτικές θεραπευτικές προσεγγίσεις, ακόμα και αν δεν τις υιοθετούμε. Ιδίως τις δράσεις και τις αλληλεπιδράσεις των συμπληρωματικών φαρμάκων, που δεν αντιστρατεύονται την κλασική θεραπεία, αλλά μπορούν να συγχορηγηθούν με τα συνήθη φάρμακα που διαθέτουμε.
Είμαι αισιόδοξος ότι η έρευνα για την ΟΑ δεν θα σταματήσει και μέχρις ότου βρεθεί η αιτιολογική θεραπεία της, κάποια στιγμή ίσως διαπιστώσουμε με ποιους βιολογικούς ή ψυχοκοινωνικούς μηχανισμούς παρεμβαίνουν όλα αυτά τα φάρμακα, ώστε να μπορούμε να συνεισφέρουμε με κάθε πρόσφορο τρόπο στη θεραπεία της ΟΑ, μιας χρόνιας πάθησης. Αυτό βέβαια ενέχει μία προϋπόθεσή, να μην τα αγνοούμε.
Πηγή:
- McAlindon T., et al. Glucosamine and chondroitin for treatment of osteoarthritis: a systematic quality assessment and meta-analysis. JAMA 2000.
- Singh JA, et al. Chondroitin for osteoarthritis. Cochrane Database Syst Rev 2015.
- Zhengyuan Meng, Jiakun Liu, Nan Zhou. Efficacy and safety of the combination of glucosamine and chondroitin for knee osteoarthritis: a systematic review and meta-analysis. Arch Orthop Trauma Surg 2022.