Τα ω-3- λιπαρά οξέα μειώνουν την αρθραλγία των αναστολέων της αρωματάσης.
Κων/να Κούρου, Ορθοπαιδικός Χειρουργός (k_kourou@otenet.gr)
Πολλές μελέτες έχουν συσχετίσει την εμφάνιση καρκίνου στο μαστό με την παχυσαρκία σε γυναίκες, ιδιαίτερα μετά την εμμηνόπαυση. Ο τύπος του καρκίνου σε αυτές τις γυναίκες είναι ο λεγόμενος και ορμονοευαίσθητος καρκίνος (θετικοί οιστρογονικοί και προγεστερονικοί υποδοχείς στην επιφάνεια του καρκινικού κυττάρου). Είναι προφανές ότι στις γυναίκες αυτές παράγονται στο λιπώδη ιστό τους αυξημένα ποσά οιστρογόνων μέσω αρωματοποίησης (δηλαδή μέσω μετατροπής των ανδρογόνων που παράγονται στα επινεφρίδια σε οιστρογόνα) κάτω από την επίδραση του ενζύμου αρωματάση.
Οι αναστολείς της αρωματάσης (αναστροζόλη, λετροζόλη και εξαμεστάνη) είναι η κύρια ορμονική θεραπεία του ορμονοευαίσθητου καρκίνου του μαστού στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Μία συχνή ανεπιθύμητη ενέργεια, που εμφανίζουν οι μισοί περίπου ασθενείς, είναι η αρθραλγία των αναστολέων της αρωματάσης (Aromatase Inhibitor-related Arthralgia, AIA), με συχνότερη τη συμμετρική προσβολή των καρπών, των γονάτων και των ισχίων. Άλλες παρενέργειές τους είναι η αύξηση της χοληστερίνης, το αίσθημα κόπωσης, οι μυαλγίες και η οστεοπόρωση που οδηγεί σε αύξηση της πιθανότητας καταγμάτων. H άσκηση, ο βελονισμός και η ντουλοξετίνη έχουν αξιολογηθεί ως αποτελεσματική θεραπεία ανακούφισης σε τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές, ωστόσο, η βέλτιστη θεραπεία για την αρθραλγία που σχετίζεται με τους αναστολείς της αρωματάσης (aromatase-inhibitor: AI) παραμένει ασαφής.
Στην ετήσια συνάντηση της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας, τον Ιούνιο του 2018, τα αποτελέσματα της μελέτης SWOG S0927 έδειξαν ότι η θεραπεία με ωμέγα-3-λιπαρά οξέα σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού και υψηλό δείκτη μάζας σώματος ανακουφίζουν την αρθραλγία που μπορεί να προκύψει κατά τη διάρκεια της θεραπείας με αναστολείς της αρωματάσης. Ενώ δεν φάνηκε το ίδιο όφελος στις μη παχύσαρκες γυναίκες, δείχνοντας πως η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο για τον πόνο των αρθρώσεων που σχετίζεται με τους αναστολείς της αρωματάσης. Η ανάλυση επικεντρώθηκε στα αποτελέσματα 249 ασθενών με καρκίνο του μαστού που ταξινομήθηκαν είτε με παχυσαρκία (≥ 30 kg / m2, n=139) είτε όχι (30 kg / m2, n=110). Οι συμμετέχουσες ήταν μετά την εμμηνόπαυση, θετικές στον υποδοχέα οιστρογόνων (στάδιο Ι-ΙΙΙ) και στον υποδοχέα προγεστερόνης. Όλες είχαν λάβει θεραπεία με AI για τουλάχιστον 90 ημέρες και ο πόνος είχε αρχίσει ή είχε επιδεινωθεί κατά την έναρξη της θεραπείας.
Οι ερευνητές αξιολόγησαν το συνολικό πόνο, τον πόνο στο χέρι, το ισχίο και το γόνατο και τη λειτουργικότητα κατά την έναρξη της θεραπείας στις 6, 12 και 24 εβδομάδες. Τόσο η ομάδα που έλαβε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, όσο και η ομάδα του εικονικού φαρμάκου εμφάνισαν βελτίωση. Ωστόσο, η ανάλυση των δεδομένων σύμφωνα με το δείκτη μάζας σώματος αποκάλυψε σημαντικές διαφορές στην 24η εβδομάδα μεταξύ της ομάδας θεραπείας και του εικονικού φαρμάκου ως προς τον πόνο. Οι παχύσαρκες γυναίκες που έλαβαν Ω-3 είχαν σημαντική βελτίωση, που όμως δεν παρατηρήθηκε στις μη παχύσαρκες. Άλλες διαφορές επίσης που διαπιστώθηκαν αφορούσαν τον υψηλότερο επιπολασμό του διαβήτη, της υπέρτασης, της οστεοαρθρίτιδας και άλλων συνυπαρχουσών παθήσεων στις παχύσαρκες γυναίκες. Οι τιμές των ανεπιθύμητων ενεργειών ήταν παρόμοιες μεταξύ των ασθενών με και χωρίς παχυσαρκία, με εξαίρεση την αυξημένη δυσπεψία (18% με ωμέγα-3 έναντι 13% με εικονικό φάρμακο). Η χρήση ωμέγα-3 συσχετίστηκε επίσης με σημαντική μείωση των τριγλυκεριδίων στον ορό στις 12 εβδομάδες σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο στις παχύσαρκες ασθενείς (-22,42 έναντι +1,59, Ρ=0,03).
Η δράση των ω-3-λιπαρών οξέων στην μείωση της παραγωγής φλεγμονωδών ενώσεων και το όφελος τους στην ρευματοειδή αρθρίτιδα, οστεοαρθρίτιδα και άλλες φλεγμονώδεις αρθρίτιδες έχει αποδεχθεί. Τα δε πλεονεκτήματα της λήψης ωμέγα-3 λιπαρών οξέων ως προς το σχετικά χαμηλό κόστος, την ευκολία χρήσης, τα χαμηλά ποσοστά παρενεργειών και την ευεργετική τους επίδραση στην υπερτριγλυκεριδαιμία, στην καρδιαγγειακή νόσο και στις νευρολογικές διαταραχές, τα καθιστούν σεβαστή θεραπευτική επιλογή στην αντιμετώπιση αυτών των ασθενειών.
Ο καρκίνος του μαστού παραμένει ο πρώτος σε συχνότητα καρκίνος στις γυναίκες, αφού μπορεί να προσβάλλει περίπου 1 στις 9 γυναίκες. Με την πρόοδο που έχει επιτευχθεί σε όλους τους τομείς, η νόσος θεωρείται πια δυνητικά ιάσιμη, εάν διαγνωστεί σε πρώιμο στάδιο, γι’ αυτό οι γυναίκες πρέπει να εξετάζονται τακτικά. Όμως, ακόμη και στο μεταστατικό στάδιο μπορεί να μετατραπεί σε χρόνια νόσο, εξασφαλίζοντας στην ασθενή μακροχρόνια και αξιοπρεπή επιβίωση. Η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, η άσκηση, ο έλεγχος του σωματικού βάρους, η αποφυγή καπνίσματος και αλκοόλ και ο θηλασμός θεωρούνται η ιδανικότερη πρόληψη.
Οι παχύσαρκες γυναίκες με καρκίνο του μαστού έχουν κατά 30% μεγαλύτερο κίνδυνο να παρουσιάσουν επανεμφάνιση του καρκίνου (υποτροπή) και κατά 50% αυξημένη πιθανότητα θανάτου σε σχέση με τις μη παχύσαρκες. Αν και πολλοί παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου μαστού δεν μπορούν να τροποποιηθούν, ο έλεγχος του σωματικού βάρους είναι εφικτός και οι γυναίκες πρέπει να εμπνέονται προς αυτήν την κατεύθυνση.
Πηγή: Omega-3 Fatty Acid Use for Obese Breast Cancer Patients With Aromatase Inhibitor-related Arthralgia. J Clin Oncol 36, 2018 (SWOG S0927).