Tai Chi, η καταλληλότερη άσκηση ενάντια στις πτώσεις των ηλικιωμένων.
Ρεγγίνα Αλεξάνδρα Τσαντίλη, Φυσικοθεραπεύτρια (tsantilial@gmail.com)
Σύμφωνα με το American National Safety Council οι πτώσεις είναι ένα σημαντικό δημόσιο πρόβλημα υγείας και αφορά τη συχνότερη αιτία θανατηφόρων ατυχημάτων στους ηλικιωμένους. Οι πτώσεις συμβαίνουν στο 28% των ηλικιωμένων, εκ των οποίων οι 2 στους 5 προσέρχονται στο τμήμα επειγόντων περιστατικών, νοσηλεύονται ή καταλήγουν.
Οι αιτίες των πτώσεων δεν είναι πάντα εμφανείς και συχνά είναι απρόβλεπτες, οπότε πολλές φορές υπάρχει δυσκολία στην επιλογή της πιο κατάλληλης αντιμετώπισης. Οι συνηθέστερες αιτίες, ωστόσο, αφορούν τη σαρκοπενία (ελάττωση της μυϊκής μάζας) και την εξασθένηση της μυϊκής δύναμης, την απώλεια της ισορροπίας, την έκπτωση της ακοής και της όρασης, αλλά και διάφορες παθήσεις όπως νευρολογικά νοσήματα, ή παρενέργειες φαρμάκων.
Στη σοβαρότητα των πτώσεων και την πρόληψή τους υπάρχουν ήδη αναφορές στο myoskeletiko (5-5-15, 20-3-18 και 5-9-2018). Αξίζει ωστόσο να επισημάνουμε ξανά ότι μία πτώση στην ηλικία των 65 ετών και άνω συνεπάγεται διατάραξη της ποιότητας ζωής και περιορισμό των δραστηριοτήτων που μπορεί να προκαλέσει επιδείνωση της γενικής κατάστασης του ασθενούς και να οδηγήσει σε πρόωρο θάνατο.
Πολλές είναι οι τεχνικές που έχουν συζητηθεί τα τελευταία χρόνια για την εκπαίδευση των ασθενών ενάντια στις πτώσεις. Το Thai Chi ειναι μία αρχαία κινέζικη μέθοδος η οποία περιλαμβάνει κινήσεις με χάρη και συνεχή εναλλαγή θέσεων. Ο εκπαιδευόμενος «ρέει» μεταξύ διαφορετικών στάσεων με αργό και εστιασμένο τρόπο, όπου το σώμα βρίσκεται σε συνεχή κίνηση και ισορροπία. Ο ασκούμενος μαθαίνει να βγαίνει από το κέντρο βάρους, να μειώνει τη βάση στήριξης και να τα επαναφέρει άμεσα και με ακρίβεια. Σε αντίθεση με τις περισσότερες μεθόδους ασκήσεων που οι κινήσεις εκτελούνται στον προσθιοπίσθιο κυρίως άξονα, το Tai Chi περιλαμβάνει κινήσεις σε όλες τις κατευθύνσεις.
Τα ευρήματα μεταανάλυσης 10 τυχαιοποιημένων και ελεγχόμενων μελετών ατόμων που έκαναν Tai Chi έχουν ήδη δείξει σημαντική μείωση του κινδύνου των πτώσεων σε ηλικιωμένους (myoskeletiko 8-8-17). Πρόσφατα μάλιστα δημοσιεύτηκε νέα έρευνα στο Healthy day news που δείχνει το Thai Chi πιο αποτελεσματικό από τα κλασικά προγράμματα ενδυνάμωσης ή αντοχής για τη πρόληψη των πτώσεων. Για τις ανάγκες της συγκεκριμένης μελέτης η ερευνητική ομάδα δημιούργησε μια σειρά από 8 θεμελιώδεις κινήσεις οι οποίες άπτονται άμεσα με την εκπαίδευση ενάντια στις πτώσεις και το συγκεκριμένο πρόγραμμα ονομάστηκε Tai Ji Quan: Moving for Better Balance, το οποίο εφαρμόστηκε σε ομάδα 680 ατόμων μέσου όρου ηλικίας 78 ετών. Στην ομάδα που ασκήθηκε με Tai Chi παρατηρήθηκαν κατά 31% λιγότερες πτώσεις συγκριτικά με αυτούς που έκαναν μόνον κλασικά προγράμματα ενδυνάμωσης ή αεροβικής στους 6 μήνες παρακολούθησης.
Τα προγράμματα της παραδοσιακής εκγύμνασης είναι βέβαιο ότι ωφελούν και θα ήταν παράλογο να αντικατασταθούν με Tai Chi, ακόμα κι αν αυτό επιδεικνύει καλύτερα αποτελέσματα σε ασθενείς που κινδυνεύουν από πτώσεις. Το μεγάλο ζητούμενο είναι να πείσουμε τους ασθενείς μας να έχουν φυσική δραστηριότητα και να γυμνάζονται. Το Tai Chi είναι ένα ακόμα εργαλείο στη φαρέτρα μας ώστε να μπορούμε όσο το δυνατό να εξατομικεύουμε σύμφωνα με τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενή μας ξεχωριστά.
Όλοι μας έχουμε παρατηρήσει ότι μετά από μία πτώση αυξάνεται ο φόβος και η ανασφάλεια με αποτέλεσμα περαιτέρω περιορισμό των δραστηριοτήτων από τους ίδιους τους ασθενείς ή από το οικογενειακό τους περιβάλλον. Έτσι, το προτεινόμενο τροποποιημένο πρόγραμμα Thai Chi ωθεί τους ανθρώπους να βγούν από το ασφυκτικό αυτό πλαίσιο και να ανανεώσουν τη φυσική τους παρουσία ενάντια στα εμπόδια που δημιουργεί η πάροδος της ηλικίας.
Η ικανότητα αποφυγής μιας πτώσης είναι σίγουρα μια σύνθετη διαδικασία που αφορά τη γενική κατάσταση του ηλικιωμένου, την ισορροπία, τη μυϊκή δύναμη, την επάρκεια των αισθήσεων, την ανταπόκριση οστών, αρθρώσεων και νευρομυϊκής λειτουργίας. Το Tai Chi φαίνεται να βελτιώνει ακριβώς όλες αυτές τις λειτουργίες αυξάνοντας τα αντανακλαστικά προστασίας και κυρίως βελτιώνοντας την αυτοπεποίθηση του ανθρώπου.
Είναι πολύ σημαντικό για όλους τους επαγγελματίες υγείας, ιδίως εμάς που ασχολούμαστε και με τη μεγάλη ηλικία να εμπλουτίζουμε τις θεραπευτικές μας επιλογές. Από όλους εμάς άλλωστε εξαρτάται εάν το Tai Chi εφαρμοστεί συστηματικά στα ΚΑΠΗ ή τα άλλα κέντρα δημιουργικότητας των ηλικιωμένων περιορίζοντας τον κίνδυνο των πτώσεων και νομίζω πως δεν θα αργήσει ο καιρός που και στα ελληνικά πάρκα θα βλέπουμε ηλικιωμένους εκδρομείς να ασκούνται ομαδικά στο Tai Chi.
Πηγή: Fuzhong Li, et al. Tai chi effective at reducing number of falls in older adults. JAMA Internal Medicine, Sept 2018